گودی کمر در کودکان به صورت طبیعی در مراحل رشد آنان ظاهر می‌گردد و یا در برخی موارد نیز می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل زمینه‌ای باشد. این مشکل که تحت عنوان لوردوز نیز شناخته می‌شود به وضعیتی اطلاق می‌گردد که انحنای ستون فقرات در ناحیه پایینی کمر بیش از حد طبیعی است.
این اختلال به دلایل گوناگونی همچون ضعف عضلانی، وضعیت نادرست بدن و شرایط مادرزادی ایجاد می‌گردد. مدیریت صحیح گودی کمر در کودکان و همچنین تشخیص به موقع آن اهمیت بسیار زیادی دارد تا به عنوان والدین کودک از بروز مشکلات بیشتر در آینده جلوگیری کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر پیرامون نشانه‌های این عارضه و تشخیص و درمان آن با ما همراه باشید.
گودی کمر در کودکان چیست؟
همانطور که در بخش مقدمه نیز بیان نمودیم، گودی کمر کودکان بخشی از چرخه رشد طبیعی آنان است و اگر انحنای ستون فقرات بیش از حد معمول باشد به یک عارضه تبدیل می‌شود. والدین باید به تغییرات و علائم ظاهری همچون قوس بیش از حد معمول کمر، کمردرد و مشکلات حرکتی کودکان خود توجه نمایند.
اگر کودکی برای انجام فعالیت‌های روزمره خود همچون ایستادن یا نشستن با مشکل مواجه می‌شود و یا در ناحیه کمر خود احساس درد زیادی دارد، لازم است که در اسرع وقت به بهترین متخصص ارتوپد کودکان مراجعه کنید.
درمان این عارضه با توجه به علائم و شدت آن متفاوت خواهد بود. هدف از درمان این اختلال بهبود وضعیت کمر، کاهش درد و پیشگیری از عوارض بلند مدت آن است. مراجعه مداوم به پزشک و پیگیری‌های منظم نقش مهمی در دستیابی به نتایج مطلوب خواهد داشت.
قوس کمر در کودکان چه نشانه‌هایی دارد؟
قوس کمر در کودکان با چندین علامت و نشانه خود را نشان خواهد داد. معمولاً این علائم به طور ناگهانی و یا به تدریج بروز می‌یابند و متناسب با شدت انحنا نیز متفاوت خواهند بود. به عنوان رایج‌ترین نشانه‌ها و علائم این اختلال می‌توان به موارد زیر اشاره نمود
1. شکل غیرطبیعی بدن: گاهی اوقات شکل بدن کودک از حالت طبیعی خارج می‌شود که این موضوع به علت انحنای بیش از حد کمر است.
2. مشکل در حرکت و انعطاف‌پذیری: اگر گودی کمر کودک شما شدید باشد، با کاهش انعطاف‌پذیری یا محدودیت در حرکت مواجه خواهد شد. در صورت مواجه شدن با این نشانه‌ها کودک نمی‌تواند حرکات طبیعی بدن را انجام دهد و به راحتی خم شود.
3. درد کمر: برخی از کودکان از درد در ناحیه کمر خود به خصوص در قسمت پایین شکایت می‌کنند. این کمر درد در کودکان معمولاً به علت فشار بیش از حد به ناحیه ستون فقرات و عضلات اطراف آن خواهد بود.
4. دشواری در نشستن یا ایستادن برای مدت طولانی: در صورتی که انحنای کمر زیاد باشد، کودک شما احساس ناراحتی کرده و برای نشستن یا ایستادن به مدت طولانی دچار مشکل خواهد شد.
5. راه رفتن نادرست: بعضی از کودکان به دلیل این اختلال به صورت غیرطبیعی راه می‌روند. به عنوان مثال زمان راه رفتن قوس زیادی را به پشت بدن خود می‌دهند.
علل گودی کمر در کودکان
گودی کمر در کودکان علل گوناگونی دارد که شایع‌ترین دلایل آن به شرح زیر است.
فرم بدنی یا پوسچر
یکی از رایج‌ترین دلایل بروز گودی کمر در اطفال فرم بدنی یا پوسچر نادرست خواهد بود. در واقع پوسچر به حالت قرارگیری بدن در حین نشستن، ایستادن و راه رفتن اطلاق می‌گردد. اگر کودکان دائماً در موقعیت‌های نادرست قرار بگیرند، به عنوان مثال نشستن طولانی مدت به صورت متمایل به جلو و خمیده به مرور زمان موجب انحنای بیش از حد کمر خواهد شد. این عادت‌های نادرست منجر به تضعیف عضلات شکم و پشت شده و توانایی ستون فقرات به منظور حفظ تعادل طبیعی بدن را کاهش خواهد داد.
مشکلات مادرزادی
بعضی از کودکان به دلیل مشکلات مادرزادی با این اختلال مواجه می‌شوند. ممکن است این مشکل هنگام رشد و شکل‌گیری استخوان‌ها و عضلات بدن در رحم مادر ایجاد گردد. اختلالات مادرزادی همچون دیسپلازی رشدی مفصل ران، ناهنجاری‌های مربوط به عضلات و نقص‌های مربوط به ستون فقرات نیز سبب تغییر شکل ستون فقرات و در نهایت گودی کمر می‌شود. در چنین شرایطی کودک از بدو تولد با این اختلال مواجه می‌گردد.
چاقی و اضافه وزن
یکی دیگر از دلایل شایع ابتلای کودکان به این اختلال چاقی و اضافه وزن است. هنگامی که وزن بدن بالا باشد به ستون فقرات فشار زیادی وارد می‌شود. این فشار سبب می‌گردد که ستون فقرات جهت تحمل وزن اضافی بدن به طرف داخل خم شود و در نهایت کودک شما به گودی کمر مبتلا گردد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که کودکان چاق بیشتر از سایر کودکان در معرض ابتلا به قوس کمر هستند.
آسیب به ستون فقرات
یکی از عواملی که منجر به گودی کمر می‌شود آسیب به ستون فقرات است. حوادثی مانند تصادف، افتادن و آسیب‌های ورزشی می‌تواند موجب آسیب به مهره‌های کمر و همچنین تغییر شکل در ستون فقرات شود. در واقع این آسیب‌ها سبب انحنای بیش از حد ستون فقرات و ایجاد گودی کمر خواهند شد.
مشکلات عصبی_عضلانی
بعضی از کودکان به دلیل مشکلات عصبی_عضلانی به این عارضه مبتلا می‌شوند. این اختلالات روی عملکرد طبیعی عضلات و همچنین اعصاب تاثیر گذاشته و موجب ناتوانی در حفظ تعادل صحیح بدن و ضعف عضلات خواهند شد. اختلالات عصبی_عضلانی همچون دیستروفی عضلانی یا فلج مغزی تغییراتی را در فرم ستون فقرات ایجاد خواهند کرد. کودکانی که به این اختلالات مبتلا هستند در کنترل وضعیت بدنی و حرکات خود با مشکل مواجه می‌شوند و با ایجاد فشار اضافی روی ستون فقرات به گودی کمر مبتلا خواهند شد.
مشکلات لگن
مشکلات لگن نیز می‌توانند منجر به گودی کمر شوند. ناهنجاری‌های لگن همچون عدم تراز بودن لگن یا جابجایی مفصل ران سبب به هم خوردن توازن طبیعی ستون فقرات خواهد شد. این مشکلات سبب می‌گردد که بدن جهت جبران عدم تعادل لگن به ناحیه کمر فشار بیشتری را وارد کند و در نهایت گودی کمر ایجاد گردد.
تشخیص گودی کمر در کودکان
تشخیص قوس کمر در کودکان باید توسط پزشک متخصص انجام شود و معمولاً پزشک اقدامات زیر را جهت تشخیص این اختلال انجام می‌دهد.
- رادیوگرافی: در رادیوگرافی تصاویر واضحی از اندام‌های داخلی، استخوان‌ها و بافت‌های بدن گرفته می‌شود. پزشک با بررسی این تصاویر زاویه انحنای ستون فقرات را اندازه‌گیری کرده و بر اساس نتایج به دست آمده بهترین درمان را تجویز می‌کند.
- اسکن استخوان: این آزمایش به منظور وجود هر گونه شکستگی و یا عفونت در استخوان‌ها انجام می‌گردد.
- MRI: در این نوع تصویربرداری تصاویر دقیقی از استخوان‌ها و مهره‌های کمر به دست می‌آید و پزشک با توجه به آن‌ها می‌تواند وجود و یا عدم وجود این اختلال را تشخیص دهد.
- سی تی اسکن: در این روش با ترکیب رایانه و اشعه ایکس تصاویر دقیقی از ستون فقرات به دست می‌آید.
- آزمایش خون: پزشکان به منظور بررسی دقیق‌تر وضعیت بدن کودکان آزمایشات خون را برای آنان تجویز خواهند کرد.
درمان گودی کمر در کودکان
درمان گودی کمر در کودکان با توجه به وضعیت سلامتی کودک، سن او و شدت عارضه متفاوت است. درمان‌هایی که توسط پزشک تجویز می‌شود، با هدف پیشگیری از بیشتر شدن گودی کمر و جلوگیری از تشدید بدشکلی ستون فقرات انجام می‌گردد. به طور کلی روش‌های درمان اختلال لوردوز به شرح زیر است.
معاینات مکرر توسط پزشک: کودک باید دائماً تحت نظر پزشک باشد تا دوران رشد او زیر نظر متخصص سپری شود. بدین طریق پزشک ناحیه ستون فقرات کودک را به طور مداوم اندازه‌گیری نموده و از بروز عوارض بیشتر جلوگیری خواهد کرد.
ورزش: در برخی موارد پزشک با تجویز برخی ورزش‌های خاص از پیشرفت گودی کمر جلوگیری کرده و موجب بهبود این وضعیت می‌شود.
درمان سایر بیماری‌ها: همانطور که پیش‌تر نیز بیان نمودیم، یکی از دلایل این عارضه مبتلا بودن به برخی از بیماری‌ها خواهد بود. در چنین شرایطی درمان کردن بیماری اصلی موجب بهبود گودی کمر نیز می‌شود.
جراحی: پزشکان به ندرت جهت درمان گودی کمر کودکان جراحی را پیشنهاد می‌کنند، اما در صورتی که شرایط بیمار خیلی حاد باشد انجام آن ضرورت می‌یابد.
نگاه کلی به موضوع گودی کمر در کودکان
گودی کمر در کودکان هنگامی اتفاق می‌افتد که انحنای ستون فقرات بیش از حد معمول باشد. این اختلال به دلایل گوناگونی اتفاق می‌افتد و تشخیص و درمان آن بر عهده پزشک متخصص است. پزشک ابتدا وضعیت جسمی کودک را بررسی نموده و سوابق خانوادگی او را نیز جویا خواهد شد.
در صورتی که احساس می‌کنید کودک شما نیز گودی کمر دارد، یک پزشک مجرب و متعهد را انتخاب کنید تا روند درمان و بهبودی شما در آسایش و آرامش سپری شود. برای درمان این اختلال باید به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه نمایید تا اقدامات درمانی لازم در کوتاه‌ترین زمان ممکن برای فرزندتان آغاز گردد. دکتر محمد مهدی ابراهیمی نسب متخصص ارتوپدی کودکان در شهر تهران است که با بهره‌گیری از دانش روز دنیا به تشخیص صحیح و درمان اصولی و موثر گودی کمر کودک شما می‌پردازد.
