متاتارسوس اداکتوس (چرخش پنجه پا به داخل)، وضعیتی است که در آن انگشتان پا به سمت داخل می‌چرخند. این عارضه می‌تواند در نوزادان، کودکان و حتی بزرگسالان مشاهده شود. دلایل مختلفی از جمله عوامل ژنتیکی، وضعیت قرارگیری جنین در رحم می‌توانند در بروز این عارضه نقش داشته باشند. در این مقاله، به بررسی دقیق متاتارسوس اداکتوس، علل ایجاد آن، روش‌های تشخیص و درمان‌های موجود خواهیم پرداخت.
چرخش پنجه پا به داخل یا متاتارسوس اداکتوس
متاتارسوس اداکتوس، یک ناهنجاری رایج در نوزادان است که باعث چرخش پنجه پا به سمت داخل می‌شود. این وضعیت معمولاً در بدو تولد قابل مشاهده بوده و ممکن است در یک یا هر دو پا رخ دهد. دلایل بروز این عارضه هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما عوامل ژنتیکی و محیطی مانند وضعیت قرارگیری جنین در رحم مادر و کمبود مایع آمنیوتیک، از عوامل موثر شناخته شده‌اند.
خوشبختانه، متاتارسوس اداکتوس قابل درمان است. روش‌های درمانی معمولاً شامل تمرینات اصلاحی، استفاده از بریس و کفش‌های طبی، و در موارد شدیدتر، جراحی است. تشخیص زودهنگام و شروع درمان مناسب، به بهبود کامل و جلوگیری از عوارض احتمالی کمک شایانی می‌کند. توصیه می‌شود والدین در صورت مشاهده هرگونه تغییر غیرعادی در پاهای نوزاد، به پزشک متخصص اطفال یا ارتوپد کودکان مراجعه کنند.
تفاوت بین متاتارسوس ادوکتوس با پای پرانتزی چیست؟
متاتارسوس ادوکتوس و پای پرانتزی دو اختلال مادرزادی شایع در پا هستند که هرچند شباهت‌هایی دارند اما از نظر علل و تظاهرات بالینی با یکدیگر متفاوت‌اند.
متاتارسوس ادوکتوس به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن قسمت جلویی پا (متاتارس) به سمت داخل چرخیده است. این عارضه معمولاً در اثر انقباض عضلات داخلی ساق پا و کشش عضلات خارجی آن ایجاد می‌شود و اغلب به صورت خود به خود بهبود می‌یابد. از سوی دیگر، پای پرانتزی یا چرخش داخلی تیبیا، به دلیل کوتاه شدن یا سفتی تاندون‌هایی است که عضلات ساق پا را به استخوان‌ها متصل می‌کنند. در این حالت، ساق پا به سمت داخل چرخیده و باعث می‌شود که زانوها به سمت بیرون متمایل شوند.
علت چرخش پنجه پا به داخل چیست؟
علت دقیق چرخش پنجه پا به داخل یا متاتارسوس اداکتوس به طور کامل مشخص نیست، اما تصور می‌شود که این ناهنجاری مرتبط با موقعیت جنین در رحم باشد. عواملی مانند قرارگیری نامناسب جنین، به‌ویژه هنگامی که پاهای نوزاد به سمت پایین (وضعیت بریچ) قرار دارند، و یا کمبود مایع آمنیوتیک (الیگوهیدرآمنیوس)، می‌توانند در بروز این وضعیت نقش داشته باشند. همچنین، ممکن است سابقه خانوادگی و عوامل ژنتیکی در ایجاد این اختلال مؤثر باشند. نوزادانی که به این عارضه مبتلا هستند، گاهی اوقات با مشکلات دیگری مانند دیسپلازی رشدی لگن (DDH) نیز مواجه می‌شوند، که در این حالت استخوان ران به درستی در حفره لگن جای نمی‌گیرد. این ناهنجاری در دسته‌ای از مشکلات مادرزادی قرار می‌گیرد که نیازمند تشخیص و درمان دقیق است.
علائم متاتارسوس ادکتوس چیست؟
علائم این عارضه ممکن است شامل چرخش پاها به سمت داخل هنگام راه رفتن (پای کبوتری)، قوس بلند پا، فاصله بین انگشت شست و انگشت دوم، و فرورفتگی در قسمت داخلی پا باشد. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که در هنگام راه رفتن یا دویدن، پاها به جای صاف قرار گرفتن، به سمت داخل بچرخند. برخلاف پای پرانتزی، در این عارضه افت پا دیده نمی‌شود. تشخیص معمولاً توسط پزشک متخصص در حین معاینه فیزیکی انجام می‌شود.
درمان متاتارسوس ادکتوس چیست؟
درمان متاتارسوس اداکتوس (چرخش پنجه پا به داخل) معمولاً با توجه به شدت و انعطاف‌پذیری پا تعیین می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد که اکثر نوزادان مبتلا تا سن یک سالگی بدون نیاز به درمان خاصی بهبود می‌یابند. در مواردی که انحنای پا شدید باشد یا پاها سفت و انعطاف‌ناپذیر باشند، پزشک ممکن است توصیه کند که کودک توسط یک متخصص ارتوپدی اطفال مورد ارزیابی قرار گیرد.
درمان‌های متداول شامل تمرینات کششی، استفاده از کفش‌های طبی، بریس‌ها یا گچ‌گیری است. تمرینات کششی می‌تواند به والدین آموزش داده شود تا در خانه انجام دهند و به بهبود حرکت و استحکام عضلات پا کمک کند. در برخی موارد، استفاده از کفش‌های مخصوص که به تنظیم وضعیت پا کمک می‌کنند، توصیه می‌شود. اگر پا به خودی خود بهبود نیابد یا وضعیت پا سفت و غیرقابل انعطاف باشد، گچ‌گیری نیز می‌تواند موثر باشد. این گچ‌ها معمولاً هر یک تا دو هفته تعویض می‌شوند و بهترین نتایج زمانی حاصل می‌شود که پیش از 8 ماهگی انجام گیرد.
در موارد نادر و شدید، جراحی به عنوان یک گزینه نهایی مطرح می‌شود. جراحی تنها زمانی توصیه می‌شود که درمان‌های غیرجراحی نتوانند وضعیت پا را بهبود بخشند.
آیا برای درمان انحراف مچ پا نیاز به جراحی است؟
همانطور که گفتیم چرخش پنجه پا به داخل معمولاً با روش‌های غیر جراحی قابل درمان است و جراحی تنها در موارد شدید و عدم پاسخ به درمان‌های اولیه مد نظر قرار می‌گیرد. در این موارد، عمل جراحی با هدف آزادسازی مفاصل، اصلاح انحراف و تقویت بافت‌های اطراف انجام می‌شود. تصمیم‌گیری در مورد نیاز به جراحی به عوامل مختلفی از جمله شدت انحراف، سن کودک و نظر پزشک متخصص بستگی دارد. در هر صورت، مشورت با پزشک متخصص ارتوپدی جهت تشخیص دقیق و انتخاب بهترین روش درمانی ضروری است. پزشک پس از بررسی دقیق وضعیت کودک، مناسب‌ترین گزینه درمانی را با توجه به شرایط او پیشنهاد خواهد داد.
نتیجه گیری
متاتارسوس اداکتوس یا چرخش پنجه پا به داخل، یک عارضه مادرزادی شایع در نوزادان است که با درمان‌های مناسب قابل اصلاح است. تشخیص و شروع درمان زودهنگام این عارضه بسیار مهم است تا از بروز مشکلات جدی‌تر در آینده مانند تغییر شکل پا و لنگیدن جلوگیری شود. بنابراین، در صورت مشاهده این عارضه در نوزاد، والدین باید هر چه سریع‌تر به پزشک متخصص مراجعه کنند تا درمان مناسب برای کودکشان تجویز شود. با درمان به موقع و پیگیری‌های منظم، می‌توان اطمینان حاصل کرد که کودک مبتلا به متاتارسوس اداکتوس، آینده‌ای سالم و فعال خواهد داشت.
