سرطان استخوان در کودکان یکی از نادرترین اما جدی ترین انواع سرطان‌های دوران کودکی است که تاثیرات عمیقی بر رشد و آینده کودک بگذارد. شایع‌ترین انواع آن در کودکان، استئوسارکوم و یوئینگ سارکوم هستند که بیشتر در دوران رشد سریع استخوان‌ها، یعنی در سنین نوجوانی، بروز می‌کنند. درمان این بیماری معمولا ترکیبی از روش های مختلف است که در ادامه بیشتر به این موارد خواهیم پرداخت.
سرطان استخوان در کودکان
سرطان استخوان در کودکان بدون دلیل مشخصی بروز می‌کند و برخلاف دردهای معمول دوران رشد، با علائمی مانند درد مداوم و شدید در ناحیه‌ای از استخوان، تورم، محدودیت در حرکت اندام یا حتی شکستگی ناگهانی استخوان همراه است.
این علائم تدریجی ظاهر می‌شوند و در ابتدا نادیده گرفته می‌شوند اما تداوم آن ها بدون وجود علت واضحی مانند ضربه یا آسیب نشانه‌ای از وجود تومور استخوانی است. در صورت مشاهده چنین علائمی، مراجعه به پزشک برای بررسی های دقیق تر مانند عکس‌برداری و نمونه برداری ضروری است.
علائم سرطان استخوان در کودکان
علائم سرطان استخوان در کودکان در مراحل اولیه با درد های رشد یا آسیب های معمول اشتباه گرفته می‌شود اما توجه به نشانه های خاص در تشخیص زود هنگام کمک کننده است. علائم شایع سرطان استخوان عبارتند از:
- درد مداوم در استخوان: دردی که با گذشت زمان شدیدتر می‌شود خصوصا در شب یا هنگام فعالیت.
- تورم یا برآمدگی در ناحیه دردناک: اطراف مفصل یا استخوان متورم می‌شود.
- کاهش حرکت: کودک در به علت وجود درد از حرکت دادن اندام دچار مشکل می‌شود.
- شکستگی های غیر عادی: شگستگی استخوان در کودکان، به راحتی و بدون ضربه شدید باشد.
- تب و کاهش وزن بدون دلیل مشخص: این علائم نشانه گسترش بیماری در بدن است.
- خستگی مفرط: کودک احساس ضعف و بی‌حالی خواهد داشت.
بیشتر بخوانید: کیست استخوان در کودکان
علت سرطان استخوان در کودکان
علت دقیق سرطان استخوان هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما برخی عوامل در بروز آن نقش دارند. از جمله این عوامل می‌توان به تغییرات ژنتیکی یا جهش های سلولی در دوران رشد سریع استخوان ها اشاره کرد.
همچنین، سابقه خانوادگی برخی بیماری های ژنتیکی مانند سندرم لی فرومنی یا رتینوبلاستوما خطر ابتلا را افزایش می‌دهد. در برخی موارد نادر، درمان‌های قبلی دیگر با اشعه زمینه ساز بروز سرطان استخوان می‌شوند. با این حال، در بیشتر کودکان مبتلا، هیچ عامل مشخصی قابل شناسایی نیست و بیماری به طور ناگهانی و بدون علت واضح ظاهر می‌شود.
انواع سرطان استخوان در کودکان
سرطان استخوان در کودکان به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود که در ادامه به بیان این دو نوع می‌پردازیم.
- استئوسارکوم: شایع ترین نوع سرطان استخوان در کودکان و نوجوانان است. این سرطان در دوران رشد سریع در دوران بلوغ رخ می‌دهد و بیشتر استخوان های بلند مانند استخوان ران، بازو یا ساق پا را درگیر می‌کند. استئوسارکوم نزدیک مفاصل و اطراف زانو دیده می‌شود.
- سارکوم یوئینگ: دومین نوع شایع سرطان استخوان در سن پایین است که استخوان ها یا بافت های نرم اطراف استخوان را درگیر می‌کند. این نوع بیشتر در لگن، دنده ها یا استخوان های بلند رخ می‌دهد و در کودکان در سنین کوچک تر از مبتلایان به استئوسارکوم دیده می‌شود.
روش های تشخیص سرطان استخوان در کودکان
برای تشخیص سرطان استخوان در کودکان، ابتدا بهترین متخصص ارتوپدی کودکان با معاینه بالینی و بررسی علائمی مانند درد، تورم یا محدودیت حرکت شروع می‌کند، سپس از روش های تصویربرداری مانند عکس برداری با اشعه ایکس، ام آر آی و سی تی اسکن برای مشاهده دقیق توده استخوانی و گسترش آن استفاده می‌شود.
در صورت مشکوک بودن به تومور، اسکن استخوان برای بررسی گسترش به سایر نقاط بدن انجام می‌گیرد. همچنین، آزمایش های خون به برای تشخیص دقیق تجویز می‌شود. اما مهم ترین مرحله، نمونه‌برداری از بافت مشکوک است که با بررسی سلول ها در آزمایشگاه، نوع سرطان و شدت آن مشخص می‌شود. این مراحل به پزشک کمک می‌کنند تا تشخیص دقیقی داده و بهترین روش درمان را انتخاب کند.
درمان سرطان استخوان در کودکان
درمان سرطان استخوان در کودکان ترکیبی از چند روش درمانی است که با توجه به نوع تومور، محل آن و میزان گسترش بیماری انتخاب می‌شود. رایج ترین روش ها شامل شیمی درمانی برای کوچک کردن تومور و از بین بردن سلول های سرطانی، جراحی برای برداشتن تومور از استخوان و در صورت امکان حفظ عملکرد اندام و در برخی موارد پرتو درمانی در تومور هایی مانند سارکوم یوئینگ است.
در مواردی از جراحی بازسازی یا تعویض مفصل پس از برداشت تومور استفاده می‌شود تا عملکرد عضو حفظ شود. پس از درمان اولیه، کودک باید تحت پیگیری های منظم قرار گیرد تا از عود بیماری یا بروز عوارض جانبی جلوگیری شود. انتخاب دقیق روش های درمانی به نظر تیم پزشکی متخصص بستگی دارد.
سخن پایانی
سرطان استخوان در کودکان اگرچه بیماری نادری است، اما با آگاهی، تشخیص به موقع و درمان های پیشرفته، می‌توان امید به بهبودی را تا حد زیادی افزایش داد. نقش والدین در توجه به علائم غیر معمول و پیگیری های پزشکی بسیار کلیدی است. همراهی عاطفی خانواده و حمایت های روحی و روانی نیز در روند درمان و بازگشت کودک به زندگی عادی نقش مهمی ایفا می‌کند.
