جراحی زانوی پرانتزی در مراحل حادی از این اختلال که روش‌های غیرتهاجمی مثل فیزیوتراپی، کفی و کفش طبی، بریس و… اثربخش واقع نمی‌شوند، ضروری است. افراد بالای ۱۶ سال و پایین‌تر از ۶۰ سال در صورت برخورداری از سلامت عمومی می‌توانند جهت رفع مشکل پای پرانتزی از روش جراحی کمک بگیرند. در ادامه این مقاله بیشتر به جزئیات جراحی زانو پرنتزی آشنا خواهیم شد.
جراحی زانوی پرانتزی چگونه است؟
همانطور که پیش‌تر گفتیم اگر روش‌های غیرتهاجمی مثل کفی و کفش طبی، فیزیوتراپی و بریس، نتوانند از پس اصلاح فرم زانو بر بیایند، جراحی زانوی پرانتزی ضرورت پیدا می‌کند. این جراحی از تخریب بیشتر غضروف مفصلی جلوگیری به‌عمل آورده و شکل ظاهری و کارکرد زانو را بهبود می‌بخشد. همچنین حدود ۲ ,۳ ماه نقاهت و محدودیت فیزیکی دارد.
در این روش، جراح بخشی از پوست را برش داده و با قطع قسمتی از استخوان، فرم آن را اصلاح می‌کند. پس از اصلاح فرم زانو برای تثبیت آن نیاز است میله‌ای داخلی در استخوان جایگذاری شود و سپس به کمک تجهیزات خارجی مشابه داربست که به نام فیکساتور شناخته می‌شود، جوش خوردن استخوان تحت حمایت قرار گیرد. انجام این عمل نیازمند یک متخصص ارتوپدی با تجربه است که به جراحی پای پرانتزی مسلط باشد و با صبر و حوصله نکات مراقبتی قبل و بعد از عمل را به فرد گوشزد کند.
روش های جراحی زانوی پرانتزی
با توجه به شرایط فرد و میزان حاد بودن انحراف زانو ممکن است هر یک از سه روش زیر برای عمل پای پرانتزی کودکان و بزرگسالان مورد استفاده قرار بگیرند:
- اصلاح تدریجی با استفاده از فیکساتور یا تثبیت کننده خارجی
- بازداری موقت همی-اپی‌فیزیودز یا رسد هدایت شده
- استئوتومی حاد
مراحل جراحی زانوی پرانتزی
در طی جراحی زانوی پرانتزی، جراح ارتوپدی قسمتی از پوست را برش زده و بخشی از استخوان را به‌صورت کنترل شده قطع می‌کند. معمولا انحراف زانوی پرانتزی در قسمت زیر زانو و در بخش پهن بالای استخوان درشت‌نی (پروگزیمال تیبیا) است؛ اما گاهی هم پیش می‌آید که این انحراف در قسمت پهن پایین استخوان ران (دیستال فمور) ایجاد شده باشد. درهرصورت پزشک استخوان موردنظر را برش داده و اصلاح می‌کند و سپس با پیچ و پلاک یا میله داخلی آن را در جای خود نگه می‌دارد.
درواقع یکی از مهمترین و حساس‌ترین بخش‌های جراحی زانوی پرانتزی، تشخیص ناحیه مناسب در استخوان برای ایجاد برش و اصلاح انحراف آن است که جراحان خبره و باتجربه خوب از پس آن برمی‌آیند. درصورتی‌که در طی جراحی زانوی پرانتزی نیاز باشد، می‌توان درمان پارگی مینیسک و رباط صلیبی را همزمان با روند این جراحی انجام داد و این عمل‌ها منافاتی با هم نخواهند داشت.
اقدامات قبل از جراحی زانوی پرانتزی
- یافتن یک جراح با تجربه و مسئولیت‌پذیر؛ یک پزشک مسئولیت‌پذیر و با وجدان، پیش از انجام عمل، به‌خوبی وضعیت سلامتی و توانایی حرکتی بیمار را مورد بررسی قرار می‌دهد و متناسب با وضعیت وی بهترین توصیه را دارد. همچنین این پزشک قبل از انجام عمل تمام جزییات روند بهبودی، نکات مراقبتی قبل و بعد از عمل و همچنین ورزش‌هایی که باید جهت تکمیل روند درمان انجام شوند را شرح می‌دهد و نه‌تنها در حین عمل بلکه در تمام پروسه درمان در کنار بیمار می‌ایستد.
- هشدار در مورد حساسیت دارویی؛ چنانچه به انواعی از داروها یا مسکن‌ها حساسیت دارید، حتما این مورد را به پزشک گوشزد کنید تا از بسیاری از عواقب جبران‌ناپذیر آن در امان بمانید.
- پرهیز از استعمال دخانیات؛ از آنجا که دخانیات روند جوش خوردن شکستگی را کند می‌کنند، ترجیحا از سه ماه قبل از عمل زانوی پرانتزی، مصرف آن‌ها را قطع کنید.
- هشدار در مورد عفونت؛ اگر در شب قبل از جراحی پای پرانتزی متوجه علائم سرماخوردگی (تب، گلودرد، سرفه و…)، عفونت ادراری (سوزش ادراری، تکرر ادرار و…) و یا علائم گوارشی مثل اسهال و استفراغ شدید، حتما در این مورد با پزشک خود صحبت کنید؛ چرا که امکان به تعویق افتادن عمل تا زمان بهبود علائم وجود دارد.
- تراشیدن موی اندام؛ نیازی نیست موی اندام هدف جراحی زانوی پرانتزی را پیش از انجام عمل بتراشید. این کار پیش از عمل و در محیط بیمارستان انجام می‌شود. انجام این کار در منزل تنها خطر ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهد.
- مدارک پزشکی را جمع‌آوری نموده و همراه خود داشته باشید؛ تصاویر رادیولوژی، MRI، برگه‌های مشاوره پزشکی و هرآنچه در طی روند درمان پای پرانتزی جمع‌آوری کرده‌اید را باید در روز عمل به‌همراه داشته باشید.
- محدود کردن داروهای مصرفی؛ برای مصرف داروهای روزمره خود در روزهای قبل و بعد از عمل با پزشک مشورت کنید. مصرف قرص‌هایی مثل آسپرین باید حداقل از ۳ روز قبل از عمل قطع شود.
- استحمام؛ چه خوب است برای کمتر شدن باکتری‌های ناحیه عمل و کاهش ریسک عفونت، شب قبل از عمل و یا صبح همان روز به حمام بروید و در کنار شستشوهای معمول، نواحی عمل را ۲ ۳ مرتبه و هر بار برای ۲ تا ۳ دقیقه با شامپو بشویید. توجه داشته باشید در آخرین استحمام قبل از عمل، قسمت‌های دارای چین و چروک مثل پشت زانو و کشاله ران را به‌خوبی بشویید.
- خارج کردن زیورآلات؛ قبل از ورود به اتاق عمل لاک ناخن‌ها را پاک نموده و تمام زیورآلات از جمله انگشتر، النگو، دستبند، پابند و… را بیرون بیاورید.
نگاهی کلی به روند جراحی زانوی پرانتزی
در این مقاله با بیانی ساده و کاربردی با روند جراحی پای پرانتزی آشنا شدیم. در انجام این عمل با حداقل عوارض و حداکثر بازدهی، بسیار مهم است پزشکی باتجربه و مسئولیت‌پذیر را پیدا کنید و ریزترین جزئیات در رابطه با سلامتی خود را با ایشان در میان بگذارید. قبل و بعد از عمل نیز به‌طور دقیق نکات مراقبتی را رعایت کنید تا از بروز عوارض شدید، پس از عمل زانوی پرانتزی در امان بمانید.
سوالات متداول
خیر تثبیت کردن استخوان در این جراحی روش خاص خود را دارد و معمولا نیازی به استفاده از گچ نیست. اما در استئوتومی حاد ممکن است پزشک برای ۶ تا ۸ هفته پا را گچ بگیرد.
تا ۱ الی ۲ ماه پس از عمل از انجام فعالیت‌های سنگین از جمله رانندگی بپرهیزید.
درصورت زیاد بودن انحراف زانوی پرانتزی این امکان وجود دارد تا ۴ الی ۵ سانتی‌متر به قد فرد اضافه شود. اما در انحرافات معمولی قد فرد تنها ۱.۵ تا ۲ سانتی‌متر افزایش می‌یابد.
هزینه جراحی پای پرانتزی به عوامل متعددی از جمله شدت انحراف پاها، نوع روش جراحی، تجربه جراح، تجهیزات مورد استفاده و همچنین هزینه‌های جانبی مانند آزمایش‌ها و بستری بستگی دارد.
