گوژپشتی یا کیفوز عارضه ای در ستون مهره ها است که در اثر ابتلا به آن، ناحیه بالای ستون فقرات رو به جلو خم شده و سبب ایجاد خمیدگی غیر طبیعی در کمر خواهد شد. با وجود این که احتمال بروز این بیماری در همه سنین وجود دارد، اما در سنین رشد بیشتر دیده می شود. از علل رایج ایجاد گوژپشتی، می توان به شکستگی، فرسایش دیسک، تومورهای ستون فقرات و … اشاره نمود. بنابراین در صورت که با علائمی از قبیل شانه های گرد و خم شده، درد کمر و حساسیت در ستون فقرات مواجه شدید، هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید تا پس از تشخیص نوع کیفوز، بهترین روش درمان به کار گرفته شود. با ما در این مطلب همراه باشید تا به طور کامل علت این بیماری و روش های درمان آن را شرح دهیم.
کیفوز یا گوژپشتی چیست؟
مهره های کمر به طور طبیعی حدود ۲۰ تا ۴۵ درجه برآمدگی به سمت بیرون را دارند و در صورتی که به هر علتی این خمیدگی افزایش یابد، سبب ناهنجاری ساختاری و وضعیتی در ناحیه کمر خواهد شد. بنابراین اگر خمیدگی مهره های کمر به بیش از ۵۰ درجه رسد، اصطلاحا کیفوز یا گوژپشتی نامیده می شود. همان طور که گفته شد، احتمال ایجاد این عارضه در سنین رشد بیشتر بوده و شدت آن در هر فرد متفاوت خواهد بود.
علل ایجاد کیفوز یا گوژپشتی
یکی از پرسش های پرتکرار افراد به هنگام مواجه شدن با کیفوز، علت ایجاد آن است که در این بخش به طور کامل علت گوژپشتی را شرح خواهیم داد. علل متعددی در ایجاد این ناهنجاری دخیل هستند که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
شکستگی
یکی از علل ایجاد گوژپشتی، شکستگی فشاری مهره های کمر است که پوکی استخوان نیز گاها منجر به شکستگی های فشاری خواهد شد. از آن جایی که پوکی استخوان در زنان مسن رایج است ، احتمال شکستگی فشاری و در نتیجه گوژپشتی در آنها وجود دارد.
فرسایش دیسک
دیسک های میان مهره های کمر که نرم و دایره ای شکل هستند، به عنوان ضربه گیر عمل کرده و نقش مهمی را در ساختار ستون فقرات ایفا می کند. با افزایش سن، دیسک ها منقبض و خشک شده و احتمال ایجاد کیفوز را افزایش می دهند.
سن
قطعا با خواندن این مطلب تا به این جا، متوجه شده اید که یکی از علل ایجاد کیفوز، سن است. به گونه ای که این عارضه علاوه بر سنین بلوغ، با بالا رفتن سن و کاهش تراکم استخوان ها نیز به وفور دیده می شود.
از سایر علل گوژپشتی می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- سندرم اهلرز دانلوس
- سندرم مارفان
- تومورهای ستون فقرات
- اسپوندیلیت آنکیلوزان
- دیستروفی عضلانی
انواع گوژپشتی
حال که با علت گوژپشتی آشنا شدید، قصد داریم به شرح انواع کیفوز یا گوژپشتی نیز بپردازیم. به طور کلی می توان کیفوز را در سه نوع رایج کیفوز وضعیتی، کیفوز شوئرمن و کیفوز ساختاری دسته بندی کرد که در ادامه هر یک از آن ها را شرح خواهیم داد.
کیفوز وضعیتی یا موقعیتی
شایع ترین نوع گوژپشتی، کیفوز وضعیتی است که گاهی به آن کیفوز پاسچرال نیز گفته می شود. با وجود این که در این نوع کیفوز، قوز کمر بیش از 50 درجه است، اما به هنگام صاف کردن کمر، این عارضه اصلاح خواهد شد. به همین جهت به کمک روش های درمانی نظیر فیزیوتراپی و ورزش، می توان این ناهنجاری را درمان نمود. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که کیفوز وضعیتی در دختران شایع تر از پسران بوده و معمولا عوارض جدی و درد را به همراه نخواهد داشت.
کیفوز شوئرمن
دومین نوع گوژپشتی که قصد معرفی آن را داریم، کیفوز شوئرمن است که بدشکلی ناشی از آن نسبت به کیفوز وضعیتی بیشتر بوده و علت ایجاد آن، ناهنجاری در ستون فقرات است. در صورت عکس برداری اشعه ایکس از ستون فقراتی با کیفوز شوئرمن، چند مهره کمر به جای حالت مستطیلی، حالت مثلثی خواهند داشت.
از آن جایی که خمیدگی کمر در این وضعیت به صورت تیز و زاویه دار است، بیمار قادر به صاف کردن کمر خود نخواهد بود. برعکس کیفوز وضعیتی، این نوع کیفوز بیشتر در پسران دیده می شود که با تکمیل رشد نیز، این وضعیت ثابت باقی خواهد ماند. افراد مبتلا به این ناهنجاری به هنگام ایستادن طولانی مدت، دچار درد می شوند.
کیفوز مادرزادی
قطعا با شنیدن نام این نوع گوژپشتی متوجه شده اید که این نوع ناهنجاری از بدو تولد وجود داشته و به دلیل عدم رشد طبیعی ستون فقرات در رحم مادر ایجاد می شود. متاسفانه کودکان مبتلا به این عارضه با افزایش سن دچار تشدید وضعیت شده و معمولا در سنین کودکی ناچار به جراحی می باشند.
علائم کیفوز یا گوژپشتی
می توان گفت که اکثریت افراد، با درجاتی از قوز کمر دست و پنجه نرم می کنند که معمولا افرادی با کیفوز خفیف هیچ علائمی را مشاهده نخواهند کرد. این در حالی است که انحنای شدید علائم زیر را به همراه خواهد داشت:
- احساس سفتی و درد در کمر
- برجستگی قابل مشاهده در ناحیه کمر شانه های خم شده و گرد
- خستگی
- سفت شدن ماهیچه های پشت ران یا همسترینگ
- حساسیت در ناحیه ستون فقرات
علاوه بر موارد ذکر شده در مواردی که فرد با گوژپشتی پیشرونده مواجه است، علائم زیر را تجربه خواهد کرد:
- گزگز یا بی حسی در پاها
- ایجاد تغییراتی در عادات مثانه و روده
درمان کیفوز
نسبت به علت گوژپشتی، روش های درمانی متفاوتی با هدف پیشگیری از تغییر شکل ستون مهره ها و جلوگیری از تشدید خمیدگی به کار گرفته می شود که این روش های درمان عبارتند از:
تحت نظر داشتن بیماری
گاهی اوقات تنها نظارت بر بیماری به جهت جلوگیری از تشدید وضعیت کافی است. به این ترتیب که باید به صورت منظم عکس برداری با اشعه ایکس تحت نظر پزشک انجام شود و وضعیت انحنا کمر بررسی گردد. در این دسته بیماران تا زمانی که کیفوز با درد و افزایش انحنا همراه نباشد، نیاز به درمان خاصی نیست.
فیزیوتراپی
یکی از روش های موثر در درمان گوژپشتی، فیزیوتراپی و انجام ورزش های خاص است. به همین جهت فیزیوتراپیست برای تقویت عضلات همسترینگ و عضلات تحت تاثیر کیفوز، اقدام به ارائه تمرینات خاصی می کند.
حرکات اصلاحی
حرکت اصلاحی از دیگر روش های درمان گوژپشتی است که از جمله آنها، می توان به حرکت شنا یا پوش آپ جهت تقویت عضلات کمر، دست و شانه، حرکت سوپرمن، حرکت prone cobra و … اشاره نمود.
دارودرمانی
در صورتی که ناهنجاری کیفوز با درد همراه باشد، پزشک داروهایی نظیر ایبوپروفن و استامینوفن ساده را تجویز خواهد کرد و در موارد شدیدتر مسکن های قوی تر تجویز می شود. گاهی اوقات نیز کیفوز بر اثر پوکی استخوان بروز می کند که در این صورت مصرف داروهایی جهت تقویت استخوان و پیشگیری از شکستن مهره های ستون فقرات الزامی است
بریس ستون فقرات
در کودکانی که به کیفوز شوئرمن مبتلا هستند و استخوان ها همچنان در حال رشد است، بریس ستون فقرات به جهت جلوگیری از پیشرفت گوژپشتی توصیه می شود که نسبت به شدت کیفوز، نوع بریس تجویز خواهد شد. معمولا استفاده از بریس تا زمان توقف رشد توصیه می شود.
جراحی کیفوز
جراحی کیفوز به عنوان آخرین روش درمان و زمانی که گوژپشتی سبب فشار به ریشه های عصبی و نخاعی شده باشد، تجویز می شود و معمولا این روش درمان، در کیفوز مادرزادی به کار گرفته می شود. در افرادی که انحنای کمر بیش از 75 درجه است و فرد متحمل درد زیادی در کمر است، تنها راه درمان جراحی خواهد بود.
خلاصه‌ای از علت گوژپشتی
در این مطلب به معرفی بیماری کیفوز، علت گوژپشتی، علائم و روش های درمان آن پرداختیم تا در صورت ابتلا به این ناهنجاری از اطلاعات لازم در این زمینه برخوردار باشید و جهت درمان آن، به موقع اقدام کنید. همان گونه که در این مطلب شرح داده شد، گوژپشتی انواع مختلفی داشته که روش درمان آن نیز نسبت به نوع کیفوز انتخاب می شود.
سؤالات متداول
در صورتی که گوژپشتی خفیف باشد و درمان آن در سنین پایین آغاز گردد، روش های درمان تاثیرات بیشتری خواهند گذاشت. بنابراین می توان گفت که درمان کیفوز رابطه مستقیمی با سن بیمار و شدت انحنا خواهد داشت.
بسیاری از بیماران پس از ابتلا به کیفوز درد را تجربه نخواهند کرد، اما در مواردی که کیفوز به طور مستقیم سبب فشار ریشه عصبی و ستون فقرات شود، بیمار در این ناحیه دچار درد خواهد شد. برخی بیماران نیز بر اثر ابتلا به این بیماری در قسمت ران دچار درد می شوند.
در پاسخ به این پرسش باید گفت که حتی پس از درمان کامل نیز، ممکن است قوز کمر مجددا باز گردد به همین خاطر بهتر است اقدامات پیشگیرانه را جدی گرفته و از انجام ورزش های اصلاحی غافل نشوید.
