کلاب فوت (پا چنبری) چیست و چگونه درمان می‌شود؟

کلاب فوت یا پا چنبری یک بیماری مادرزادی است که باعث می‌شود پای کودک به سمت داخل یا پایین بچرخد. این عارضه می‌تواند یک‌طرفه یا دو‌طرفه باشد. اگر پاچنبری به موقع درمان نشود، نوزاد در آینده ممکن است با کمی تغییر شکل در ظاهر پاها راه بروند. درمان کلاب فوت معمولاً شامل استفاده از روش‌هایی مانند گچ‌زنی و فیزیوتراپی است. در ادامه این مقاله از دکتر ابراهیمی نسب با این عارضه بیشتر آشنا خواهید شد.

پا چنبری یا کلاب فوت چیست؟

پاچنبری یا کلاب فوت یکی از ناهنجاری‌های مادرزادی است که باعث می‌شود پای نوزاد به سمت داخل و پایین بچرخد. این مشکل معمولاً از بدو تولد دیده می‌شود و ممکن است یکی یا هر دو پا را درگیر کند. پاچنبری دردناک نیست، اما اگر درمان به‌موقع انجام نشود، می‌تواند در آینده باعث مشکلاتی در راه رفتن و تغییر شکل پا شود.

این عارضه در پسران شایع‌تر از دختران است و از هر هزار نوزاد، یک نفر ممکن است با آن متولد شود. خوشبختانه اگر درمان از همان هفته‌های اول تولد شروع شود، معمولاً می‌توان پای کودک را به حالت طبیعی برگرداند.

چه عواملی باعث بروز پا چنبری می‌شوند؟

در بیشتر موارد علت مشخصی وجود ندارد و پاچنبری بدون هیچ عارضه زمینه‌ای بروز پیدا می‌کند.

🔸 عوامل ژنتیکی: نقش مهمی در بروز پاچنبری دارند و حدود ۲۵٪ موارد سابقه خانوادگی دارند. همچنین این عارضه در برخی نژادها شیوع بیشتری دارد و ممکن است با سندرم‌های ژنتیکی مانند داون و دوارفیسم نیز همراه باشد.

🔸 ناهنجاری‌های مادرزادی: اگرچه پاچنبری اغلب ایدیوپاتیک است (یعنی علت مشخصی ندارد)، اما گاهی به دلیل ناهنجاری‌های مادرزادی در رحم، مانند دیسپلازی رشدی لگن یا موقعیت غیرطبیعی جنین، ایجاد می‌شود.

🔸 اختلالات عصبی‌عضلانی: اختلال در عملکرد مغز، نخاع، اعصاب یا عضلات – مانند فلج مغزی یا اسپینا بیفیدا – می‌تواند زمینه‌ساز پاچنبری باشد.

🔸 عوامل محیطی: عواملی مانند سیگار کشیدن مادر، ابتلا به دیابت بارداری، سن بالای مادر و انجام آمنیوسنتز زودهنگام (پیش از هفته ۱۳ بارداری) با افزایش احتمال بروز این عارضه در نوزاد مرتبط هستند.

🔸 عارضه‌های عضلانی و تاندونی: اختلال در رشد عضلات یا کوتاهی تاندون آشیل نیز ممکن است به تغییر شکل پا منجر شود.

انواع کلاب فوت و درجه‌بندی آن

کلاب فوت سه نوع اصلی دارد که عبارت‌اند از:

• نوروژنیک: که به دلیل اختلالات عصبی در مغز و ستون فقرات بروز می‌کند.
• سندرمیک: که به دلیل بروز در کنار بیماری‌های دیگر مانند سندرم داون و سندرم لارسون بروز می‌کند.
• ایدیوپاتیک: که به معنی بروز بدون علت خاصی است.

تشخیص پا چنبری

تشخیص علائم پا چنبری کار سختی نیست و حتی افراد عادی نیز با مشاهده ظاهری پاهای نوزاد یا کودک می‌توانند این ناهنجاری را تشخیص دهند.

اما پزشک برای تشخیص بهتر، با استفاده از ابزارهایی مانند اشعه ایکس، سونوگرافی یا ام آر آی معاینات بالینی را انجام داده تا با استفاده از نتایج آن‌ها، نسبت به درمان سریع‌تر بیمار اقدام کند. تشخیص کلاب فوت یا پا چنبری معمولاً از طریق سونوگرافی قبل از تولد نوزاد انجام می شود.

بهترین روش‌های درمان کلاب فوت کدام‌اند؟

برای درمان پا چنبری، روش‌های مختلفی وجود دارد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:

گچ‌ گیری برای درمان کلاب فوت

 این روش معمولاً به عنوان یکی از اولین روش‌های درمانی برای کودکان با کلاب فوت استفاده می‌شود. در این روش بهترین متخصص ارتوپدی کودکان، پای کودک را در حالت صحیح قرار می‌دهد و سپس آن را در گچ مخصوص می‌گذارد. گچ پای نوزاد هفته‌ای یک بار یا دو هفته یک بار باید تعویض شود  و این کار باید تا چند ماه ادامه پیدا کند.

استفاده از بریس برای درمان کلاب فوت

بریس کلاب فوت یکی از روش‌های موثر برای درمان است. استفاده از بریس می‌تواند به کودک کمک کند تا پاهایش به شکل صحیح‌تری رشد کنند. این روش ممکن است به مدت 3-4 سال یا حتی بیشتر ادامه داشته باشد.

فیزیوتراپی برای کلاب فوت

فیزیوتراپی یکی از روش‌های مهم در درمان کلاب فوت یا پا چنبری است. این روش شامل انجام تمرینات و حرکات اصلاحی توسط فیزیوتراپیست متخصص است که به کودک کمک می‌کند تا عضلات و استخوان‌های پا به شکل صحیح‌تری رشد کنند. این تمرینات معمولاً به منظور اصلاح زاویه پا و تقویت عضلات مورد استفاده قرار می‌گیرند.

فیزیوتراپی می‌تواند بهبود وضعیت کودک را تسریع کرده و به او کمک کند تا به طور طبیعی‌تری راه بروید. این روش می‌تواند به صورت ترکیبی با سایر روش‌های درمانی مانند استفاده از بریس و گچ‌زنی استفاده شود تا نتایج بهتری برای کودکان به دست آید. فیزیوتراپی یکی از روش‌های مهم و مؤثر در درمان کلاب فوت است که می‌تواند به کودک کمک کند تا بهبود یابد و به طور طبیعی‌تری راه بروید.

عمل جراحی کلاب فوت

اگر درمان‌های غیرجراحی مانند گچ‌گیری نتیجه ندهند، جراحی به‌عنوان راه‌حل نهایی برای اصلاح کلاب فوت انجام می‌شود. در این روش، جراح با آزاد کردن تاندون‌ها و رباط‌های سفت، پای کودک را در موقعیتی طبیعی قرار می‌دهد و در صورت نیاز، تاندون‌ها را جابه‌جا یا استخوان را برش می‌دهد.

این عمل معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام شده و پس از آن پا در گچ قرار می‌گیرد. در ادامه نیز برای جلوگیری از برگشت تغییر شکل، کودک باید مدتی از بریس یا کفش مخصوص استفاده کند. هرچند پزشکان ترجیح می‌دهند ابتدا از روش‌های غیرجراحی استفاده کنند، اما در برخی موارد، جراحی تنها راه مؤثر برای بازگرداندن عملکرد طبیعی پا است.

عوارض جراحی کلاب فوت

جراحی کلاب فوت می‌تواند با مشکلاتی مانند برگشت چمبری پا، اصلاح بیش از حد، آسیب به مفصل مچ پا و محدودیت در حرکت پشت مچ همراه باشد. همچنین احتمال اصلاح ناقص وجود دارد که ممکن است نیاز به جراحی‌های ترمیمی یا درمان‌های تکمیلی غیرجراحی ایجاد کند.

بهترین زمان برای شروع درمان کلاب فوت

بهترین زمان برای شروع درمان کلاب فوت معمولاً در یک تا دو هفته اول پس از تولد است، چون در این مدت بدن نوزاد بسیار نرم و قابل انعطاف است و درمان راحت‌تر و موثرتر انجام می‌شود.

مراقبت‌های بعد از درمان کلاب فوت

در دو تا سه ماه اول پس از جراحی، باید اسپلینت به‌طور کامل و شبانه‌روزی استفاده شود و پس از آن، به مدت دو تا سه سال فقط هنگام خوابیدن پوشیده شود. اگرچه در ابتدا ممکن است این وسیله باعث ناراحتی کودک شود، اما به مرور به آن عادت خواهد کرد و در طول روز می‌تواند از کفش‌های معمولی استفاده کند.

گچ‌گیری پا از نوک انگشتان تا بالای زانو انجام می‌شود و حفظ خشک بودن و تمیزی گچ، جلوگیری از خیس شدن و تماس با ادرار و مدفوع اهمیت فراوانی دارد؛ در صورت بروز هرگونه مشکل باید فوراً با پزشک تماس گرفته شود.

همچنین، مراقبت از پوست پای کودک هنگام استفاده از بریس ضروری است تا از ایجاد زخم و تاول جلوگیری شود؛ والدین باید اطمینان یابند که پاشنه پا به‌درستی در کفش قرار گرفته و بندها محکم بسته شده‌اند تا راحتی و ایمنی کودک تضمین شود.

عوارض عدم درمان پا چنبری

اگر پاچنبری نوزاد به‌موقع و به‌درستی درمان نشود، با آغاز راه‌رفتن کودک و وارد شدن وزن بدن روی پا، مشکلات زیادی بروز می‌کند. این عارضه می‌تواند باعث محدودیت شدید حرکتی، دشواری در راه‌رفتن و کفش‌پوشیدن، درد در پا، مچ، زانو، لگن یا حتی کمر، آسیب‌های مفصلی و ایجاد پینه یا زخم روی لبه پا شود و کیفیت زندگی کودک را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار دهد.

آیا کلاب فوت قابل پیشگیری است؟

علت اصلی عارضه کلاب فوت مشخص نیست و به همین خاطر نمی‌شود به طور صد در صدی از وقوع این عارضه جلوگیری کرد. اما مادران باردار می‌توانند با انجام روش‌هایی احتمال ابتلای کودک به کلاب فوت را کاهش دهند. روش‌هایی مانند:

• اجتناب از مصرف خودسرانه دارو
• پرهیز از حضور در محیط‌های آلوده
• خودداری از مصرف الکل و سیگار

بیشتر بخوانید: هزینه جراحی کلاب فوت

سوالات پرتکرار درباره کلاب فوت

نتیجه گیری

پا چنبری یکی از بیماری‌های شایع و مادرزادی پا است که با پیچ خوردگی و انحراف مچ پا به سمت داخل همراه است برای تشخیص این عارضه پزشک معمولاً با یک نگاه به شکل و وضعیت پای نوزاد، این مشکل را تشخیص می‌دهد درمان کلاب فوت شامل روش‌های مختلفی مانند گچ‌زنی، استفاده از بریس، فیزیوتراپی، و در موارد شدید، عمل جراحی می‌باشد.