عفونت مفصلی در کودکان، به ویژه در سنین نوپایی و خردسالی، یک مشکل جدی محسوب می‌شود. این عفونت‌ها زمانی رخ می‌دهند که باکتری‌ها یا قارچ‌ها به استخوان‌ها یا مفاصل کودکان نفوذ کرده و باعث التهاب و درد شدید می‌شوند. به دلیل آناتومی متفاوت کودکان نسبت به بزرگسالان، آن‌ها بیشتر در معرض خطر ابتلا به این نوع عفونت‌ها قرار دارند. در کودکان، به دلیل سیستم ایمنی در حال تکامل و فعالیت بدنی بالا، احتمال ابتلا به این عفونت بیشتر است. عفونت‌های مفصلی در کودکان اغلب در مفاصل بزرگ مانند زانو، لگن و شانه رخ می‌دهند و علائمی مانند درد، تورم، قرمزی و تب را به همراه دارند. تشخیص و درمان سریع این عفونت‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است تا از عوارض جدی مانند تخریب مفصل و ایجاد ناتوانی دائمی جلوگیری شود. در ادامه به بررسی علل، علائم و روش‌های تشخیص و درمان عفونت مفاصل در کودکان خواهیم پرداخت.
عفونت مفاصل در کودکان چگونه است؟
عفونت مفاصل و استخوان در کودکان، به ویژه در سنین پایین‌تر، یک مشکل جدی پزشکی است که می‌تواند عواقب جدی برای رشد و سلامت کودک داشته باشد. عفونت استخوان یا مفصل عمدتاً زمانی رخ می‌دهد که میکروب‌ها از طریق جریان خون از یک محل آلوده مانند زخم به استخوان یا مفصل منتقل شوند. در برخی موارد، عفونت ممکن است مستقیماً از بافت آلوده مجاور سرایت کند و می‌توانند منجر به التهاب، درد، تب و در موارد شدید، تخریب بافت و ناتوانی شوند. زمانی که میکروب‌ها از طریق جریان خون به مفاصل نفوذ می‌کنند و در آنجا تکثیر می‌شوند، التهاب و عفونت مفصل (آرتریت) ایجاد می‌شود.
اگر این عفونت به بافت استخوانی سرایت کند، استئومیلیت رخ می‌دهد. این نوع عفونت‌ها اغلب در کودکان ۳ تا ۱۴ سال، به‌ویژه در پسران و در استخوان‌های بلند دست‌ها و پاها شایع هستند. انتقال میکروب‌ها از زخم‌ها یا مناطق آلوده بدن به استخوان‌ها و مفاصل، اصلی‌ترین علت این عفونت‌ها است.
اگر عفونت‌های استخوان و مفاصل به‌موقع تشخیص داده و درمان نشوند، ممکن است به عوارضی همچون تخریب استخوان، تشکیل آبسه، بدشکلی اندام‌ها و حتی ناتوانی دائمی منجر شوند. در کودکان زیر سه سال، به دلیل توسعه ناکامل سیستم ایمنی و تمایل به زمین‌خوردن، خطر ابتلا به عفونت‌های استخوانی و مفصلی بیشتر است. این عفونت‌ها می‌توانند به‌سرعت در بدن کودک پخش شده و به صفحات رشد آسیب بزنند که ممکن است باعث توقف یا تغییر شکل در رشد فیزیکی او شود. درمان فوری و تخصصی برای جلوگیری از عوارض جدی این عفونت‌ها ضروری است.
کدام مفاصل کودکان بیشتر گرفتار عفونت می شود؟
اگرچه هیچ مفصلی از این عفونت‌ها مصون نیست، اما مفاصل بزرگ‌تر به دلیل جریان خون بیشتر و عمق بافت، بیشتر در معرض خطر هستند. مفاصلی مانند ران، زانو، مچ پا، شانه و آرنج از جمله شایع‌ترین محل‌های این عفونت‌ها هستند. به ویژه مفصل لگن به دلیل عمق و پیچیدگی ساختاری، اغلب با تأخیر تشخیص داده می‌شود و می‌تواند عوارض جدی‌تری را به همراه داشته باشد. همچنین، گروه‌های عضلانی بزرگ مانند ران، کشاله ران و لگن نیز مستعد عفونت‌های عمیق عضلانی هستند. بنابراین در صورت دیدن علائم و نشانه‌های عفونت مفاصل، کودک باید به سرعت توسط پزشک متخصص ارزیابی شود.
علائم عفونت مفاصل در کودکان
عفونت مفاصل و استخوان در کودکان، به ویژه در نوزادان، می‌تواند بسیار جدی باشد و در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، عوارض جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. شناخت علائم این عفونت‌ها، قدم اول در تشخیص و درمان به موقع است.
- درد شدید و تورم در اطراف مفصل یا استخوان عفونی شده، یکی از بارزترین علائم است.
- تب و لرز، از نشانه‌های رایج عفونت هستند.
- پوست اطراف ناحیه عفونی ممکن است قرمز و گرم شود.
- کودک ممکن است از حرکت دادن اندام آسیب‌دیده خودداری کند یا در انجام فعالیت‌های روزمره دچار مشکل شود.
- در صورت عفونت در پاها، کودک ممکن است لنگ بزند.
- در نوزادان، علائم ممکن است به صورت بی‌حالی، بی‌اشتهایی، تحریک‌پذیری و استفراغ ظاهر شود.
- درد با لمس ناحیه عفونی
چگونگی تشخیص عفونت استخوان در کودکان
پزشکان برای تشخیص عفونت استخوان، از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند که عبارتند از:
- معاینه فیزیکی: پزشک با دقت کودک را معاینه کرده و در مورد علائم و سابقه پزشکی او سوال می‌کند.
- آزمایش خون: این آزمایش به شناسایی علائم عفونت در بدن کمک می‌کند.
- تصویربرداری:
- اشعه ایکس برای بررسی شکستگی و سایر مشکلات استخوانی
- MRI برای ارزیابی مغز استخوان و تشخیص التهاب
- سی‌تی‌اسکن برای بررسی دقیق‌تر ساختار استخوان
- اسکن استخوان برای شناسایی مناطق عفونی در استخوان
- آسپیراسیون و بیوپسی: برداشت نمونه‌ای از مغز استخوان یا بافت استخوان برای تشخیص نوع باکتری عامل عفونت.
درمان عفونت مفاصل
عفونت‌های استخوانی و مفصلی در کودکان معمولاً شامل ترکیبی از روش‌های دارویی و در برخی موارد، جراحی است. درمان عفونت مفاصل و استخوان‌ها عمدتاً بر پایه مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها استوار است. در موارد شدید، لازم است کودک در بیمارستان بستری شود تا آنتی‌بیوتیک‌ها به صورت تزریقی دریافت شوند. مدت زمان بستری شدن کودک بسته به شدت و پیشرفت عفونت متفاوت است، اما معمولاً یک تا دو هفته طول می‌کشد. پس از آن، بسیاری از کودکان به درمان خوراکی با آنتی‌بیوتیک‌ها مانند کپسول کلیندامایسین می‌پردازند که می‌تواند در خانه مصرف شود.
در برخی موارد، کودکان ممکن است نیاز به ادامه دریافت آنتی‌بیوتیک‌ها از طریق خط PICC داشته باشند، که به آن‌ها امکان می‌دهد داروها را به‌صورت داخل وریدی در خانه دریافت کنند. دوره درمان برای عفونت مفاصل معمولاً بین ۴ تا ۶ هفته و برای عفونت عضلات بین ۳ تا ۴ هفته به طول می‌انجامد. مصرف داروها به موقع و مطابق دستور پزشک از اهمیت بالایی برخوردار است.
درمان عفونت مفاصل با جراحی
در موارد خفیف عفونت، آنتی‌بیوتیک‌ها معمولاً کافی هستند، اما برخی کودکان برای بهبودی کامل نیاز به جراحی دارند. جراحی عفونت مفصلی توسط بهترین متخصص ارتوپدی کودکان به منظور تخلیه چرک و پاک‌سازی ناحیه عفونی انجام می‌شود، که باعث کاهش فشار و التهاب بر استخوان و بهبود جریان خون می‌گردد. بهبود جریان خون نیز به انتقال بهتر آنتی‌بیوتیک‌ها به محل عفونت و تسریع روند بهبودی کمک می‌کند. برای اکثر کودکان، یک عمل جراحی کفایت می‌کند، اما در عفونت‌های شدید ممکن است نیاز به چندین جراحی جهت پاک‌سازی کامل و رفع عفونت باشد.
جمع بندی عفونت مفصلی در کودکان
عفونت مفصلی در کودکان، در صورتی که به‌موقع تشخیص داده و درمان شود، معمولاً به بهبودی کامل منجر می‌شود و بیشتر کودکان پس از درمان بدون مشکل به فعالیت‌های عادی خود بازمی‌گردند. تشخیص سریع، کلید بهبودی کامل و جلوگیری از عوارض جدی مانند آسیب به استخوان‌ها، ماهیچه‌ها و بافت‌های دیگر است. با این حال، در موارد شدید یا درمان دیرهنگام، ممکن است عوارضی مانند لخته‌های خون، توقف رشد استخوان، تغییر شکل استخوان‌ها، یا مرگ بافت استخوان (نکروز آواسکولار) رخ دهد. با پیگیری مناسب و درمان دقیق، اکثر کودکان بدون بازگشت عفونت بهبود می‌یابند.
