پای کالکانئووالگوس یکی از مشکلات شایع بدشکلی در پاها است که در در نوزادان دیده می‌شود. مچ پای نوزادانی که به این ناهنجاری مبتلا هستند بیش از حد خمیده است (قسمتی که انگشتان به ساق پا متصل می‌شوند). این ناهنجاری در کودکان بزرگتر نیز ممکن است دیده شود اما معمولاُ نشانه‌ی بیماری دیگری است.
علت ایجاد پای کالکانئووالگوس
علت واقعی ایجاد پای کالکانئووالگوس مشخص نیست و به نظر می‌رسد به دلیل موقعیت پای نوزاد در رحم ایجاد شده باشد. این ناهنجاری در واقع منعکس کننده‌ی وضعیت قرار گرفتن پای نوزاد در رحم است. تغییر شکل مچ پا در این بیماری یک عارضه‌ی خوش خیم است و در اغلب موارد بدون درمان خاصی برطرف می‌شود.
شیوع پای کالکانئووالگوس
بیماری پای کالکانئووالگوس به صورت خفیف در حدود 40 درصد از نوزادان تازه متولد شده دیده می‌شود اما بدشکلی‌های شدید از هر 1000 نوزاد در 1 نوزاد دیه می‌شود.
معمولاُ پای کالکانئووالگوس در فرزندان اول و نوزادان دختر بیشتر دیده می‌شود.
علائم و نشانه‌های پای کالکانئووالگوس
پای کالکانئووالگوس از همان اوایل تولد علائم بارز و مشخصی دارد. این وضعیت ممکن است در یک و یا هر دو پا ایجاد شود و گاهی اوقات ممکن است با عارضه‌های دیگری نیز همراه باشد، از جمله خمیدگی خلفی- میانی در استخوان درشت نی و یا عدم تعادل عضلانی و آسیب‌های عصبی.
تشخیص پای کالکانئووالگوس
در همان ابتدای تولد که پزشک متخصص اطفال به معاینه‌ی نوزاد می‌پرداز می‌تواند علائم پای کالکانئووالگوس را در نوزاد تشخیص دهد. پزشک با ارزیابی‌های بصری و فیزیکی و بررسی پرونده‌ی پزشکی نوزاد پای کالکانئووالگوس را معمولاُ در همان معاینات اولیه تشخیص می‌دهد.
پس از تشخیص پای کالکانئووالگوس باید معاینات دقیقی جهت بررسی سایر ناهنجاری‌ها انجام شود و تمام قسمت‌های بدن نوزاد به طور کامل مورد بررسی قرار می‌گیرد.
اگر میزان مچ پا به اندازه‌ای انعطاف پذیر باشد که بتواند به حالت طبیعی خود بازگرد نیازی به انجام رادیولوژی نیست اما در صورتی که نگرانی خاصی در مورد این عارضه و سایر ناهنجاری‌های همراه آن وجود داشته باشد ممکن است ارزیابی‌های بیشتری توصیه شود. برخی از معاینات و ارزیابی‌های بعدی عبارتند از:
- تهیه تصاویر اشعه ایکس از استخوان‌های بدن نوزاد
- سونوگرافی جهت معاینه باسن و ستون فقرات پیش از اینکه رشد استخوان‌ها کامل شود.
درمان پای کالکانئووالگوس
- تمرینات فیزیوتراپی
در اکثر موارد هیچ گونه درمانی جهت پای کالکانئووالگوس لازم نیست. ممکن است پزشک انجام تمرینات کششی در منزل را به والدین آموزش بدهد. انجام این تمرینات پس از چند هفته باعث می‌شود تا پای نوزاد به حالت طبیعی خود بازگردد. در اوایل تولد که انعطاف پذیری بدن نوزاد زیاد است می‌توان با انجام تمرینات کششی به تدریج این وضعیت را اصلاح کرد تا پای نوزاد به حالت طبیعی فرم بگیرد. همان طور که اشاره کردیم در اکثر موارد پای کالکانئووالگوس به دلیل بیماری جدی ایجاد نمی‌شود و تنها به دلیل موقعیت قرار گرفتن نوزاد در رحم این مشکل بروز پیدا می‌نماید.
در صورتی که ناهنجاری و مشکل دیگری همراه با پای کالکانئووالگوس وجودا نداشته باشد، تصاویر تهیه شده از استخوان‌ها، مفاصل و ماهیچه‌های زیرین همگی طبیعی باشد و نوزاد بتواند پای خود را به صورت طبیعی حرکت دهد، ترخیص نوزاد از بیمارستان بلامانع است اما جهت ارزیابی‌های بعدی بهتر است تحت نظر یک متخصص اطفال قرار داشته باشد.
در صورت لزوم می‌توانید از یک فیزیوتراپیست جهت انجام آموزش حرکات کششی در منزل کمک بگیرید.
- استفاده از بریس
در برخی موارد ممکن است بریس و یا قالب‌هایی جهت اصلاح موقعیت قرار گرفتن پا لازم باشد.
- درمان جراحی
در صورتی که پای کالکانئووالگوس پس از چند ماه بهبود نیابد ممکن است درمان‌های بیشتری مورد نیاز باشد. در موارد بسیار نادر ممکن است درمان‌های جراحی جهت پای کالکانئووالگوس نیاز باشد. هدف از این جراحی افزایش طول تاندون‌های عضلات پشت فلکسور است.
- معاینات دوره‌ای
جهت بررسی وضعیت بهبود نوزاد و پیشگیری از خطر صافی کف پا توصیه می‌شود که حتی پس از اصلاح وضعیت پا، تا زمانی که پزشک متخصص به شما توصیه می‌نماید جهت معاینات دوره‌ای و بررسی‌های بعدی مراجعه نمائید.
نتیجه گیری
پای کالکانئووالگوس یک ناهنجاری شایع است که باعث می‌شود مچ پا به صورت خمیده قرار بگیرد. در اکثر موارد علت آن به دلیل موقعیت قرار گرفتن جنین در رحم مادر است. پای کالکانئووالگوس یک ناهنجاری خوش خیم بوده و در بیشتر نوزادان بدون درمان‌های تهاجمی و تنها با انجام تمرینات کششی ساده در عرض چند هفته و یا چند ماه برطرف می‌شود. در موارد نادر ممکن است احتیاج به درمان‌های تهاجمی مانند جراحی باشد.
