شکستگی صفحه رشد کودکان یکی از شایع‌ترین آسیب‌های استخوانی در دوران رشد است که می‌تواند تاثیرات جدی بر رشد جسمی فعالیت‌های پرسرعت نظیر اسکی، اسکیت‌برد، سورتمه‌سواری و دوچرخه‌سواری از جمله عوامل شایع ایجاد این نوع شکستگی کودک داشته باشد. صفحات رشد که به عنوان نرم‌ترین و ضعیف‌ترین بخش استخوان‌ها شناخته می‌شوند، در اثر ضربات مستقیم یا غیرمستقیم مانند افتادن دچار شکستگی می‌شوند. شکستگی صفحه رشد، در صورت عدم درمان می‌تواند موجب اختلال در رشد استخوان، تغییر شکل آن و حتی کوتاهی عضو شود. در ادامه این مقاله، به بررسی جامع علائم، روش‌های تشخیص و گزینه‌های درمانی شکستگی صفحه رشد کودکان خواهیم پرداخت.
شکستگی صفحه رشد چیست؟
صفحه رشد، ناحیه‌ای از غضروف نرم و انعطاف‌پذیر در انتهای استخوان‌های بلند کودکان (انگشتان، بازوها و پاها) است که نقش اساسی در رشد طولی استخوان‌ها ایفا می‌کند. این صفحات غضروفی به تدریج سلول‌های جدید تولید کرده و باعث افزایش طول استخوان می‌شوند. با پایان یافتن دوره رشد، این صفحات غضروفی به استخوان تبدیل شده و رشد طولی استخوان متوقف می‌شود.
شکستگی صفحه رشد، آسیبی است که معمولاً در اثر ضربه یا فشار بیش از حد به این ناحیه وارد شده و می‌تواند روند طبیعی رشد استخوان را مختل کند. این نوع شکستگی در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، عوارضی مانند کوتاه شدن اندام آسیب دیده یا تغییر شکل استخوان را به دنبال خواهد داشت.
علائم شکستگی صفحه رشد کودک
- درد و حساسیت شدید
- تورم و گرمی
- محدود شدن دامنه حرکتی
- تغییر شکل ظاهری اندام (خم شدن یا کج شدن ناحیه به طور ناخوشایند)
- کبودی و تغییر رنگ
در صورت مشکوک بودن به شکستگی صفحه رشد، فوراً به پزشک مراجعه کنید. به‌ویژه اگر علائمی مانند تغییر شکل بازوها یا پاها مشاهده می‌کنید یا کودک در انجام فعالیت‌های معمولی مانند ورزش دچار مشکل و درد مداوم است.
علت شکستگی صفحه رشد چیست؟
شکستگی صفحه رشد اغلب در اثر ضربات مستقیم یا پیچ خوردگی‌های ناگهانی ایجاد می‌شود. ورزش‌هایی مانند فوتبال و بسکتبال یا هستند. همچنین فعالیت‌های تکراری که فشار مداوم بر مفاصل وارد می‌کنند، مانند تمرینات ژیمناستیک یا ضربات مکرر در بیسبال، می‌توانند منجر به آسیب صفحه رشد شوند.
در برخی موارد، استفاده بیش از حد از مفصل‌ها، همانند پرتاب مکرر در بازیکنان جوان بیسبال، باعث شکستگی صفحه رشد می‌شود. تصادفات یا زمین خوردن نیز از دیگر دلایل این نوع آسیب هستند. پس از بروز آسیب، مهم است که کودک بلافاصله به اورژانس یا کلینیک مراقبت‌های فوری منتقل شود. تیم پزشکی با استفاده از معاینات و آزمایش‌های لازم، نوع درمان مناسب را مشخص می‌کنند.
تشخیص شکستگی صفحه رشد
اولین قدم در تشخیص شکستگی صفحه رشد، معاینه بالینی دقیق توسط پزشک متخصص است. پزشک با بررسی علائم بالینی کودک مانند درد، تورم، تغییر شکل اندام و محدودیت حرکتی، می‌تواند به وجود شکستگی مشکوک شود. همچنین، پزشک با لمس نواحی آسیب‌دیده و بررسی نحوه حرکت اندام، اطلاعات ارزشمندی در مورد شدت و نوع آسیب به دست می‌آورد.
تصویربرداری پزشکی نیز، یکی از مهم‌ترین ابزارهای تشخیصی در شکستگی صفحه رشد است. رایج‌ترین روش تصویربرداری، رادیوگرافی (اشعه ایکس) است. با این حال، در برخی موارد، به دلیل ماهیت خاص صفحه رشد و یا پیچیدگی شکستگی، ممکن است روش‌های تصویربرداری دیگری مورد نیاز باشد مانند:
- سی‌تی‌اسکن: برای بررسی دقیق‌تر ساختار استخوان و تشخیص شکستگی‌های پیچیده
- ام‌آرآی: برای ارزیابی بافت‌های نرم اطراف استخوان و تشخیص آسیب‌های همراه
- سونوگرافی: برای بررسی دقیق‌تر صفحه رشد در نوزادان و کودکان خردسال
روش‌های درمان شکستگی صفحه رشد
درمان شکستگی صفحه رشد بسته به شدت آسیب، محل شکستگی، سن کودک و عوامل دیگر متغیر است. به طور کلی، روش‌های درمانی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
درمان‌های غیرجراحی:
آتل‌بندی و گچ‌گیری: در بسیاری از موارد، شکستگی‌های صفحه رشد خفیف بوده و تنها با استراحت، گچ‌گیری یا آتل بندی قابل درمان است. این روش‌ها به استخوان‌ها کمک می‌کنند تا در حین بهبود در موقعیت مناسب باقی بمانند.
بازگرداندن استخوان به موقعیت اولیه: در مواردی که استخوان‌ها کمی جابجا شده باشند، پزشک می‌تواند با دستکاری ملایم استخوان‌ها را به جای خود برگرداند. این روش معمولاً تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود.
جراحی:
در صورتی که شکستگی صفحه رشد کودک ناپایدار باشد و گچ‌گیری به تنهایی نتواند استخوان را در موقعیت مناسب نگه دارد، ممکن است بهترین متخصص ارتوپدی جراحی را پیشنهاد کند. اگر شکستگی به مفصل نیز آسیب زده باشد، از ابزارهایی مانند پین، پیچ یا سیم برای تثبیت آن استفاده می‌شود. پس از بهبود استخوان‌ها، پین‌ها معمولاً بدون نیاز به جراحی خارج می‌شوند، اما این روش جراحی نیازمند مراقبت‌های پس از درمان از جمله فیزیوتراپی است.
بیشتر بخوانید: درد رشد در کودکان; بررسی علائم و راه‌های درمان
عوارض شکستگی صفحه رشد
در حالی که بیشتر شکستگی‌های استخوان بدون عارضه خاصی بهبود می‌یابند، برخی از شرایط و عوامل ممکن است به بروز عوارض جدی‌تری منجر شوند. عواملی همچون شدت آسیب، سن کودک و محل شکستگی، می‌توانند بر سرعت و نحوه رشد استخوان تأثیر بگذارند.
- اختلال در رشد استخوان: یکی از شایع‌ترین عوارض، اختلال در روند طبیعی رشد استخوان است که می‌تواند منجر به کوتاه شدن، بلند شدن یا تغییر شکل اندام شود.
- عدم جوش خوردن کامل: در برخی موارد، به دلیل آسیب شدید به صفحه رشد، استخوان به طور کامل جوش نخورده و باعث ضعف و ناپایداری در محل شکستگی می‌شود.
- بدشکلی استخوان: عدم جوش خوردن صحیح استخوان یا اختلال در روند ترمیم، می‌تواند منجر به ایجاد بدشکلی‌های استخوانی و تغییر شکل اندام شود.
- درد مزمن: برخی از کودکان پس از بهبودی، ممکن است به دلیل آسیب‌های وارده به بافت‌های اطراف یا عصب‌ها، دچار درد مزمن شوند.
- مشکلات مفصلی: شکستگی‌های نزدیک به مفصل، ممکن است در آینده باعث بروز آرتروز یا سایر مشکلات مفصلی شوند.
- مشکلات حرکتی: محدودیت حرکت در ناحیه آسیب‌دیده می‌تواند عارضه‌ای جدی باشد که نیاز به توانبخشی دارد.
جمع بندی شکستگی صفحه رشد کودکان
شکستگی صفحه رشد، آسیبی جدی است که می‌تواند رشد استخوان‌های کودک را تحت تأثیر قرار دهد. خوشبختانه با تشخیص سریع و درمان مناسب، اغلب اوقات می‌توان از بروز عوارض جدی جلوگیری کرد. درمان شکستگی صفحه رشد بسته به شدت آسیب می‌تواند شامل روش‌های غیرجراحی مانند گچ‌گیری و فیزیوتراپی یا روش‌های جراحی باشد. به طور کلی، هرچه شکستگی زودتر تشخیص داده شود و درمان آغاز گردد، احتمال بهبودی کامل و بدون عارضه بیشتر خواهد بود.
