دررفتگی مچ پا زمانی رخ می‌دهد که مفصل تحت فشار یا ضربه شدید قرار گیرد و از موقعیت طبیعی خود خارج شود. این آسیب می‌تواند درد شدیدی ایجاد کند و حرکت دادن پا را دشوار کند. از آنجا که مچ پا وزن بدن را تحمل می‌کند، چنین آسیبی به‌سرعت روی راه رفتن و فعالیت‌های روزمره تأثیر می‌گذارد. در این مقاله، به بررسی علائم، روش‌های تشخیص و درمان دررفتگی مچ پا در کودکان و بزرگسالان می‌پردازیم.
دلایل شایع دررفتگی مچ پا در کودکان و بزرگسالان
دررفتگی مچ پا معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که مفصل تحت نیروی زیاد یا ضربه ناگهانی قرار گیرد. این آسیب می‌تواند در تصادفات رانندگی، زمین خوردن یا ضربه‌های مستقیم در حین ورزش‌هایی مانند فوتبال و هاکی رخ دهد.
ضعف عضلانی در برخی ورزشکاران، به‌ویژه در عضلات پرونئال، می‌تواند باعث عدم توانایی در کنترل موقعیت پا و در نتیجه دررفتگی شود. علاوه بر این، سقوط از ارتفاع یا آسیب‌های ورزشی در کودکان و بزرگسالان نیز می‌تواند منجر به این آسیب شود.
علائم دررفتگی مچ پا در کودکان و بزرگسالان
علائم دررفتگی مچ پا می‌تواند بسته به شدت آسیب، متفاوت باشد. بعضی از علائم شایع عبارتند از:
- درد شدید و ناگهانی که معمولاً با حرکت دادن پا تشدید می‌شود.
- تورم و کبودی قابل توجه در ناحیه مچ پا.
- تغییر شکل ظاهری مفصل که ممکن است به صورت نامتوازن یا بیرون‌زدگی استخوان دیده شود.
- ناتوانی در راه رفتن یا تحمل وزن روی پای آسیب‌دیده.
- بی‌حسی یا احساس سوزن‌سوزن شدن در پاها، در صورتی که اعصاب تحت فشار قرار گرفته باشند.
- رنگ‌پریدگی یا سردی پا، که می‌تواند نشان‌دهنده اختلال در جریان خون باشد.
در موارد شدید، پارگی رباط‌ها نیز ممکن است رخ دهد که معمولاً در تصادفات یا فعالیت‌های ورزشی پرفشار دیده می‌شود. برخی افراد ممکن است دچار دررفتگی جزئی (نیمه‌دررفتگی) شوند که با علائمی همچون درد، محدودیت حرکتی، آسیب عصبی و حتی کوتاه‌شدن ظاهری پا همراه است. تشخیص دقیق این آسیب نیاز به بررسی بالینی و تصویربرداری پزشکی دارد تا مناسب‌ترین روش درمانی انتخاب شود.
بیشتر بخوانید: شکستگی مچ پای کودک; تشخیص و درمان
روش‌های تشخیص دررفتگی مچ پا توسط پزشک
ابتدا بهترین متخصص ارتوپدی کودکان و بزرگسالان از شما درباره نحوه وقوع آسیب، سوابق آسیب‌های قبلی و داروهایی که مصرف می‌کنید سؤال می‌کند. این اطلاعات به او کمک می‌کند تا نوع و شدت دررفتگی را بهتر تشخیص دهد. در معاینه فیزیکی، پزشک مفصل آسیب‌دیده را لمس کرده و با بررسی حرکت آن، وضعیت رباط‌ها و تاندون‌ها را ارزیابی می‌کند.
پس از آن، با استفاده از تصویربرداری مانند اشعه ایکس، سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی، پزشک بررسی می‌کند که آیا شکستگی یا آسیب به بافت‌های نرم وجود دارد. در صورتی که دررفتگی شدید باشد، این روش‌های تصویربرداری کمک می‌کنند تا پزشک بهترین تصمیم را برای درمان و جا انداختن مفصل بگیرد.
راه‌‌های درمان در رفتگی مچ پا
درمان دررفتگی مچ پا بسته به میزان آسیب و شرایط بیمار روش‌های مختلفی دارد.
جا انداختن مفصل
اولین و مهم‌ترین گام در درمان دررفتگی مچ پا، جا انداختن مفصل است. این عمل به بازگرداندن مفصل به حالت طبیعی خود کمک می‌کند. معمولاً با استفاده از حرکات کششی ملایم و داروهای مسکن، مفصل جا انداخته می‌شود. پس از این عمل، ممکن است پزشک از آتل یا گچ برای حمایت از مفصل استفاده کند تا از حرکت غیرضروری جلوگیری شود.
استفاده از مسکن
تسکین درد یکی از مراحل اصلی درمان دررفتگی است. پزشک معمولاً داروهای مسکن و ضدالتهاب مانند ایبوپروفن یا ژل دیکلوفناک را تجویز می‌کند تا درد و التهاب کاهش یابد. در صورتی که درد پس از یک هفته بهبود نیابد یا با تورم و کبودی شدید همراه باشد، مراجعه به پزشک ارتوپد ضروری است.
مراقبت خانگی
برای درمان دررفتگی مچ پا در خانه، مهم است که تا زمانی که درد ادامه دارد، از ایستادن طولانی‌مدت خودداری کنید. کمپرس یخ می‌تواند به کاهش التهاب و درد کمک کند، که باید روزانه سه بار به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه انجام شود. در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول، یخ را در حوله‌ای پیچیده و از باند کشی برای کنترل فشار و ورم استفاده کنید. همچنین برای کاهش ورم، پا باید بالاتر از سطح قلب قرار گیرد.
فیزیوتراپی
پس از بهبودی اولیه، فیزیوتراپی برای بازگرداندن دامنه حرکتی مفصل و تقویت عضلات مچ پا ضروری است. این فرایند به تسریع بهبودی کمک می‌کند و تمرینات خاصی توسط فیزیوتراپیست توصیه می‌شود که بیمار باید در خانه نیز ادامه دهد.
جراحی
در برخی موارد، اگر درمان‌های غیرجراحی موثر نباشند، جراحی لازم می‌شود. جراحی ممکن است در صورت دررفتگی‌های مکرر یا آسیب به بافت‌های نرم مانند ماهیچه‌ها و تاندون‌ها انجام شود. در این موارد، پزشک ممکن است از روش‌های کم‌تهاجمی مانند آرتروسکوپی یا آرتروپلاستی برای اصلاح مفصل آسیب‌دیده استفاده کند.
پیشگیری از دررفتگی مچ پا
اگرچه پیشگیری کامل از دررفتگی مچ پا ممکن نیست، اما در هنگام ورزش یا انجام فعالیت‌های سنگین، باید احتیاط کرد. استفاده از تجهیزات محافظتی و رعایت اصول ایمنی، به‌ویژه در کودکان که بیشتر در معرض آسیب هستند، می‌تواند خطرات را کاهش دهد.
مدت زمان بهبود دررفتگی مچ پا و نکات مهم در دوران نقاهت
مدت زمان بهبود دررفتگی مچ پا به عوامل مختلفی بستگی دارد و برای هر فرد متفاوت است. این مدت زمان معمولاً بین 3 تا 6 هفته متغیر است و به عواملی مثل شدت آسیب، محل ضربه، علائم دررفتگی، ژنتیک، و رعایت مراقبت‌های پس از آسیب و تغذیه مناسب بستگی دارد. هرچه فرد مراقبت‌های لازم را به درستی انجام دهد، روند بهبودی سریع‌تر و بهتر خواهد بود.
جمع بندی
دررفتگی مچ پا می‌تواند باعث آسیب جدی به رباط‌ها و جابه‌جایی استخوان‌های مچ شود. شدت علائم به میزان آسیب بستگی دارد و ممکن است دچار درد و کبودی تا بیرون‌زدگی استخوان شوید. در صورت بروز این مشکل، مراجعه سریع به پزشک ضروری است تا از عوارض طولانی‌مدت جلوگیری شود. اگر دچار بی‌ثباتی مچ هستید یا سابقه دررفتگی دارید، بهتر است برای ارزیابی وضعیت و پیشگیری از مشکلات بعدی به متخصص ارتوپدی مراجعه کنید. درمان به‌موقع نه‌تنها روند بهبودی را تسریع می‌کند، بلکه از بروز آسیب‌های جدی‌تر نیز جلوگیری خواهد کرد.
