بورسیت، یک عارضه التهابی است که به تورم و درد در اطراف مفاصل منجر میشود و به ویژه در افرادی که به صورت مکرر از مفاصل خود استفاده می‌کنند، شایع‌تر است. این التهاب در کیسه‌های کوچک مایع به نام بورس‌ها رخ می‌دهد که نقش حیاتی در کاهش اصطکاک و تسهیل حرکت بین استخوان‌ها و تاندون‌ها دارند. زمانی که این بورس‌ها تحت فشار یا آسیب قرار می‌گیرند، می‌توانند دچار التهاب شوند، که نتیجه آن محدودیت در حرکت و احساس درد است. در این مقاله، به بررسی علل و عوامل ایجاد بورسیت، علائم آن و روش‌های درمانی موجود خواهیم پرداخت.
بیماری بورسیت چیست؟
بورسیت یکی از بیماری‌های شایع ارتوپدی است که در آن کیسه‌های کوچک پر از مایع به نام بورس‌ها، که بین ماهیچه‌ها، استخوان‌ها و تاندون‌های اطراف مفاصل قرار دارند، دچار التهاب و درد می‌شوند. این کیسه‌ها به‌عنوان بالشتک‌های حفاظتی و کاهش‌دهنده اصطکاک در حرکات مفاصل عمل می‌کنند. بورسیت می‌تواند در مفاصلی که حرکات مکرر انجام می‌دهند، مانند شانه‌ها، آرنج‌ها و مفاصل ران، شایع‌تر باشد. همچنین، زانو، پاشنه پا و پایه انگشت بزرگ نیز ممکن است به این عارضه مبتلا شوند. التهاب و درد ناشی از بورسیت ممکن است به‌طور ناگهانی یا به تدریج بروز کند و باعث محدودیت حرکت و حساسیت به لمس در ناحیه آسیب‌دیده شود.
علائم بورسیت
علائم بورسیت ممکن است به تدریج یا ناگهانی بروز کرده و شدت آن‌ها نیز متفاوت باشد. شایع‌ترین علائم بورسیت عبارتند از:
- درد در مفاصل (ممکن است به تدریج شروع شود یا به صورت ناگهانی و شدید نمایان گردد.)
- تورم و التهاب
- قرمزی پوست
- ضخیم شدن بورس‌ها به دلیل التهاب و افزایش مایع
- تندرنس موضعی (حساسیت و درد در ناحیه خاصی از مفصل)
- محدودیت حرکتی
علائم جدی‌تر شامل تب، احساس عمومی بد و وجود مشکل در حرکت در چندین ناحیه، می‌تواند نشانه عفونت باشد و در چنین مواردی مشاوره پزشکی ضروری است.
انواع بورسیت (التهاب بورس)
بدن انسان دارای بیش از ۱۵۰ بورس است که وظیفه اصلی آن‌ها کاهش اصطکاک میان عضلات و استخوان‌ها در نقاط مختلف بدن است. بورسیت زمانی رخ می‌دهد که این بورس‌ها بر اثر فشار مداوم یا استفاده بیش از حد، ملتهب شوند. رایج‌ترین انواع بورسیت عبارتند از:
بورسیت بر اساس نواحی درگیر:
- بورسیت زانو (پیش کشکک): این نوع التهاب در اطراف کاسه زانو، یا همان کشکک، رخ می‌دهد. می‌تواند به صورت حاد یا مزمن باشد و با نشستن طولانی مدت یا خم کردن زانو به طور مداوم مرتبط است و باعث زانو درد میشود.
- بورسیت آرنج (اولکرانون): در بورس‌های ناحیه آرنج رخ داده و معمولاً به دلیل وارد آمدن ضربه یا فشار مکرر به آرنج ایجاد میشود.
- بورسیت لگن (تروکانتریک): این نوع التهاب در بورس‌های ناحیه باسن به تدریج توسعه یافته و ممکن است با شرایطی مانند آرتریت همراه باشد.
- بورسیت پاشنه (رتروکلکانئال): باعث درد و تورم در پاشنه پا شده و می‌تواند حاد یا مزمن باشد. فعالیت‌هایی مانند دویدن بدون گرم کردن مناسب یا پوشیدن کفش‌های نامناسب می‌تواند عامل این نوع التهاب باشد.
بورسیت بر اساس علت ایجاد:
- بورسیت عفونی (سپتیک): این نوع التهاب زمانی ایجاد میشود که عفونت به داخل بورس نفوذ کند. علائم آن شامل قرمزی، گرمی، درد شدید، و گاهی اوقات تب و لرز است.
- بورسیت غیرعفونی (آسپتیک): ناشی از ضربه‌های مکرر، استفاده مفرط از مفاصل، یا فشار طولانی مدت روی نواحی خاصی از بدن مانند زانو و آرنج است.
علت بیماری بورسیت چیست؟
بورسیت به دلایل مختلفی ایجاد میشود که عمدتاً به فشار مکرر یا آسیب به بورس‌ها مربوط است. برخی از علل رایج این بیماری عبارتند از:
- فشار طولانی‌مدت: تکیه دادن روی آرنج برای مدت طولانی یا زانو زدن مکرر برای انجام کارهایی مانند تمیز کردن سطوح.
- حرکات تکراری: پرت کردن مکرر توپ در بازی‌هایی مثل والیبال و بیس‌بال یا بلند کردن اجسام سنگین و نگه داشتن آن‌ها بالای سر.
- ضربات شدید: آسیب‌های ناگهانی و شدید به مفاصل می‌تواند منجر به التهاب بورس شود.
- بیماری‌های التهابی: مانند بیماری روماتیسم مفصلی و نقرس، که باعث تحریک و التهاب بورس‌ها می‌شوند.
- عفونت: در برخی موارد، عفونت می‌تواند به بورس‌ها سرایت کرده و باعث التهاب شود.
عوامل مختلفی وجود دارند که ریسک ابتلا به بورسیت را افزایش می‌دهند:
- با بالا رفتن سن، بورس‌ها بیشتر در معرض آسیب قرار می‌گیرند.
- شرایط پزشکی مزمن مانند دیابت و مشکلات تیروئیدی می‌توانند احتمال بروز بورسیت را بیشتر کنند.
- ورزش‌های سنگین و بدون آمادگی جسمانی مناسب می‌تواند به بورس‌ها فشار وارد کند.
- وضعیت نامناسب بدنی و حرکات تکراری نادرست نیز فشار زیادی بر بورس‌ها وارد می‌کند.
به‌طور کلی، شایع‌ترین علت بورسیت استفاده بیش از حد از مفاصل است، اما عوامل دیگری همچون آسیب‌های جسمی، عفونت و بیماری‌های التهابی نیز می‌توانند به بروز این بیماری منجر شوند.
تشخیص بورسیت
تشخیص بورسیت معمولاً با معاینه فیزیکی توسط بهترین متخصص ارتوپد صورت می‌گیرد. این معاینه شامل بررسی علائم و ناحیه آسیب دیده بدن است. برای تشخیص دقیق‌تر، ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی یا اشعه ایکس و همچنین آزمایش خون و نمونه‌برداری از مایع داخل مفصل تجویز شود.
آسپیراسیون با سوزن برای تشخیص بورسیت عفونی در مفاصل محدود کاربرد دارد، اما در مواردی مانند بورسیت آرنج به دلیل خطر عفونت ثانویه، معمولاً توصیه نمی‌شود. در برخی موارد، پزشک بر اساس علائم بالینی و بدون انجام آسپیراسیون، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند.
درمان بورسیت
درمان بورسیت به عوامل مختلفی از جمله شدت بیماری، محل آسیب‌دیدگی و وجود عفونت بستگی دارد. اکثر موارد بورسیت با استراحت و درمان‌های خانگی مثل گرما درمانی و سرما درمانی بهبود می‌یابند، اما در صورت ادامه علائم، پزشک ممکن است گزینه‌های درمانی دیگری مانند فیزیوتراپی، کاردرمانی، تزریق کورتیکواستروئید یا جراحی را پیشنهاد کند.
دارو برای درمان بورسیت: برای کاهش علائم بورسیت مثل درد و التهاب، پزشک داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها را در صورت وجود عفونت، یا کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب و درد در بورسیت‌های غیرعفونی تجویز می‌کند. این داروها به کاهش سریع التهاب و درد کمک می‌کنند و گاهی لازم است در کنار سایر درمان‌ها مصرف شوند.
فیزیوتراپی: فیزیوتراپی یکی از روش‌های رایج برای درمان بورسیت به خصوص در نواحی مانند شانه است. این روش با کاهش درد، بهبود حرکت، افزایش انعطاف‌پذیری و استقامت بدنی همراه است. معمولاً نتایج آن بین ۲ تا ۸ هفته مشاهده میشود. فیزیوتراپی می‌تواند به بازگرداندن عملکرد مفصل و جلوگیری از بروز مجدد بورسیت کمک کند.
جراحی برای درمان بورسیت: در مواردی که بورسیت شدید یا مزمن باشد و به سایر درمان‌ها پاسخ ندهد، جراحی ممکن است ضروری باشد. این عمل، به نام بورسکتومی، برای برداشتن بورس آسیب‌دیده انجام میشود. جراحی معمولاً تحت بی‌حسی موضعی صورت می‌گیرد و مدت زمان آن حدود ۳۰ دقیقه است.
استفاده از تجهیزات کمکی: در برخی موارد، به منظور کاهش فشار روی ناحیه آسیب‌دیده، پزشک ممکن است استفاده از عصا، واکر، یا سایر وسایل کمکی را توصیه کند. این وسایل به کاهش فشار و جلوگیری از تحریک بیشتر بورس کمک می‌کنند و بهبود روند درمان را تسریع می‌بخشند.
ورزش درمانی: انجام حرکات کششی و تقویتی برای کاهش فشار روی بورس و بهبود دامنه حرکتی از جمله راه‌های موثر برای درمان بورسیت است. ورزش‌هایی مانند کشش عضله، بلند کردن پا، یا تمرینات تقویتی می‌توانند به بهبود تدریجی علائم بورسیت کمک کنند و از بروز مجدد آن جلوگیری کنند.
درمان خانگی بورسیت: برخی از اقدامات ساده خانگی می‌توانند به کاهش علائم بورسیت کمک کنند. استراحت کردن، استفاده از کمپرس یخ برای کاهش تورم، استفاده از گرمای مرطوب برای کاهش درد، و مصرف داروهای مسکن مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن از جمله این روش‌ها هستند. این درمان‌ها می‌توانند به تسکین سریع علائم کمک کنند.
پیشگیری از بیماری بورسیت
اگرچه نمی‌توان به‌طور کامل از ابتلا به بورسیت جلوگیری کرد، اما با تغییر برخی عادات و رعایت نکات خاص می‌توان خطر ابتلا یا شدت آن را کاهش داد. اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از بورسیت شامل موارد زیر است:
- استفاده از پدهای محافظتی: اگر شغل یا فعالیت شما مستلزم استفاده مداوم و طولانی مدت از زانوها است، از پدهای مخصوص برای کاهش فشار روی زانوها استفاده کنید.
- بلند کردن اشیا به روش صحیح: هنگام بلند کردن اجسام سنگین از روی زمین، زانوها را خم کنید تا فشار کمتری به مفاصل ران وارد شود. این روش مانع از فشار اضافی به بورس‌های اطراف مفاصل میشود.
- استفاده از سبدهای چرخ‌دار: به جای حمل اجسام سنگین که فشار زیادی به شانه‌ها وارد می‌کند، از سبدهای خرید چرخ‌دار برای حمل استفاده کنید.
- استراحت در بین فعالیت‌های تکراری: اگر کار یا فعالیتی دارید که مستلزم حرکات تکراری است، در فواصل زمانی کوتاه استراحت کنید تا از فشار مداوم بر مفاصل جلوگیری شود.
- ورزش منظم: تقویت عضلات اطراف مفاصل به جلوگیری از آسیب‌های احتمالی کمک می‌کند و خطر ابتلا به بورسیت را کاهش می‌دهد.
- گرم‌کردن و انجام حرکات کششی: قبل از شروع هر فعالیت فیزیکی شدید، با انجام حرکات کششی و گرم کردن بدن، مفاصل خود را برای فعالیت آماده کرده و از آسیب‌های احتمالی دور نگه دارید.
- حفظ وضعیت بدنی مناسب: در هنگام نشستن، ایستادن یا انجام فعالیت‌های روزانه، وضعیت بدنی صحیح را حفظ کنید تا از فشار غیرضروری به مفاصل جلوگیری شود.
- حفظ وزن مناسب: وزن مناسب بدن به کاهش فشار روی مفاصل کمک کرده و خطر ابتلا به بورسیت را کاهش می‌دهد.
جمع بندی بیماری بورسیت
بیماری بورسیت، التهاب بورس‌ها یا کیسه‌های مملو از مایع است که به عنوان بالشتک‌های محافظ در مفاصل عمل می‌کنند و می‌تواند منجر به درد، تورم و محدودیت حرکتی شود. این وضعیت معمولاً ناشی از حرکات تکراری، فشار مداوم یا آسیب‌های ورزشی است و می‌تواند در هر مفصلی از بدن بروز کند. علائم بورسیت شامل درد موضعی و حساسیت در ناحیه آسیب‌دیده است که با استراحت، درمان‌های خانگی و در برخی موارد درمان‌های پزشکی قابل کنترل است.
