بیماری ازگود اشلاتر (Osgood Schlatter) یکی از مشکلات رایج زانو است که معمولاً با درد و التهاب در زیر زانو، در ناحیه‌ای که تاندون کشکک به استخوان ساق پا متصل می‌شود، بروز می‌کند. علائم ازگود اشلاتر شامل درد هنگام دویدن، پریدن یا حتی بالا رفتن از پله‌هاست و در برخی موارد، ناحیه آسیب‌دیده متورم می‌شود. ازگود اشلاتر در نوجوانان و ورزشکاران شیوع بیشتری دارد و اگرچه اغلب با استراحت و کاهش فعالیت بهبود می‌یابد، اما در برخی موارد ممکن است نیاز به درمان‌های تخصصی داشته باشد تا از آسیب‌های مداوم جلوگیری شود. در ادامه این مقاله، به بررسی علائم، علل بروز و گزینه‌های درمانی موثر برای درمان بیماری ازگود اشلاتر می‌پردازیم.
بیماری ازگود اشلاتر چیست؟
بیماری ازگود اشلاتر، یک اختلال شایع در دوران نوجوانی است که به دلیل التهاب تاندون کشکک زانو در محل اتصال آن به برجستگی تیبیا (درشت نی) ایجاد می‌شود. این عارضه معمولاً در پی جهش رشد و افزایش فعالیت‌های فیزیکی، به ویژه در ورزشکاران جوان، بروز می‌کند.
علل این بیماری، عدم هماهنگی در رشد استخوان و عضله در دوران بلوغ است. با توجه به اینکه صفحات رشد نسبت به سایر قسمت‌های استخوان ضعیف‌تر هستند، تحت فشارهای ناشی از فعالیت‌های فیزیکی، آسیب‌پذیرتر بوده و منجر به ایجاد تورم و زانو درد در کودکان و نوجوانان می‌شوند. ازگود اشلاتر معمولاً در سنین ۱۰ تا ۱۵ سالگی در دختران و ۱۲ تا ۱۴ سالگی در پسران مشاهده می‌شود. این عارضه اغلب خود به خود و با توقف رشد صفحات رشد بهبود می‌یابد و به ندرت نیاز به درمان جراحی دارد.
علت بیماری ازگود اشلاتر چیست؟
علت اصلی بیماری ازگود اشلاتر، ناهماهنگی رشد بین عضلات، تاندون‌ها و استخوان‌ها در دوران بلوغ است. در این دوران، عضلات چهارسر ران با رشد سریع‌تر نسبت به استخوان‌ها، نیروی کششی شدیدی بر روی تاندون کشکک وارد می‌کنند. این فشار مداوم، منجر به التهاب و آسیب دیدگی در محل اتصال تاندون به استخوان تیبیا می‌شود.
عوامل موثر در بروز بیماری ازگود اشلاتر:
- رشد سریع در دوران بلوغ: در این دوره، استخوان‌ها، عضلات و تاندون‌ها با سرعت‌های متفاوتی رشد می‌کنند. عدم هماهنگی در این رشد، فشار مضاعفی را بر روی تاندون کشکک وارد می‌کند.
- فعالیت‌های ورزشی شدید: ورزش‌هایی مانند بسکتبال، والیبال، فوتبال، ژیمناستیک و دویدن که شامل پرش و دویدن‌های مکرر هستند، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند.
- ساختار آناتومیکی: برخی افراد به دلیل ساختار خاص زانو، بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند.
- ضعف عضلات اطراف زانو: ضعف عضلات اطراف زانو، فشار بیشتری را بر روی تاندون کشکک وارد می‌کند.
علائم بیماری ازگود اشلاتر چیست؟
بیماری ازگود اشلاتر معمولا با التهاب و درد در ناحیه زیر کاسه زانو مشخص می‌شود. این درد معمولاً با فعالیت‌های بدنی مانند دویدن، پریدن یا بالا رفتن از پله‌ها تشدید می‌شود و ممکن است در حالت استراحت نیز احساس شود. از دیگر علائم این بیماری عبارت‌اند از:
- ناحیه زیر کاسه زانو متورم و ملتهب می‌شود.
- لمس ناحیه متورم باعث افزایش درد می‌شود.
- عضلات اطراف زانو، به‌ویژه عضلات چهارسر ران، سفت و دردناک می‌شوند.
- در برخی موارد، یک برآمدگی سخت و دردناک در زیر کاسه زانو احساس می‌شود.
- در موارد شدید، درد می‌تواند منجر به لنگیدن شود.
- التهاب می‌تواند باعث افزایش دمای موضعی شود.
- این درد به دلیل کشیده شدن تاندون روی ناحیه ملتهب ایجاد می‌شود.
راه‌های درمان بیماری ازگود اشلاتر
برای درمان بیماری ازگود اشلاتر، رویکردهای مختلفی وجود دارد که بسته به شدت علائم و نیازهای فردی بیمار انتخاب می‌شوند. این روش‌ها شامل مراقبت‌های خانگی، فیزیوتراپی، دارو درمانی، و در موارد نادر، جراحی است. در ادامه به هر یک از این روش‌ها به تفصیل پرداخته می‌شود:
1. درمان خانگی ازگود اشلاتر
مراقبت‌های خانگی از جمله استفاده از تکنیک RICE (استراحت، یخ، فشرده‌سازی و بالا بردن) می‌تواند در کاهش درد و تورم موثر باشد:
- استراحت: از انجام فعالیت‌هایی که به زانو فشار می‌آورند، مانند دویدن و پریدن، پرهیز کنید. این کار به بهبود زانو کمک می‌کند.
- کمپرس سرد: یخ را درون پارچه بپیچید و به مدت ۱۵-۲۰ دقیقه روی زانو بگذارید. این کار را هر ۲ تا ۳ ساعت تکرار کنید.
- فشرده‌سازی: استفاده از زانوبند یا باند فشاری می‌تواند به کاهش التهاب و جلوگیری از آسیب بیشتر کمک کند.
- بالا بردن پاها: هنگام استراحت، پاها را با استفاده از بالش بالا ببرید تا ورم کاهش یابد.
2. دارو درمانی
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن به کاهش درد و التهاب کمک می‌کنند. استفاده از این داروها باید طبق دستور پزشک باشد. در موارد خاص، داروهای مسکن یا پمادهای موضعی نیز توصیه می‌شوند.
3. فیزیوتراپی و تمرینات کششی
فیزیوتراپی از روش‌های موثر برای مدیریت این بیماری است. تمرینات تقویتی و کششی عضلات ران و ساق می‌تواند به کاهش فشار روی زانو و بهبود انعطاف‌پذیری کمک کند. از جمله این تمرینات:
- کشش عضلات همسترینگ: این کشش‌ها می‌توانند از ایجاد کشش بیش از حد روی زانو جلوگیری کنند.
- کشش عضلات چهارسر ران: تمرینات کششی برای عضلات جلوی ران که می‌توانند به بهبود حمایت زانو کمک کنند.
- تمرینات ایزومتریک: این تمرینات کم‌فشار به تقویت عضلات چهارسر و حمایت از زانو کمک می‌کنند.
4. زانوبند و پدهای مخصوص
استفاده از زانوبندهای مخصوص برای بیماری ازگود اشلاتر می‌تواند به کاهش فشار روی تاندون کشکک کمک کند. همچنین، پدهای حمایتی در فعالیت‌های ورزشی، محافظت بیشتری برای زانو فراهم می‌آورند.
5. ماساژ درمانی
ماساژ بافت عمیق به کاهش گرفتگی و فشار عضلات چهارسر ران کمک می‌کند. ترکیب ماساژ با فیزیوتراپی، می‌تواند به تسکین درد و جلوگیری از بازگشت علائم منجر شود.
6. جراحی
در موارد نادر که روش‌های غیرجراحی کارساز نباشند، ممکن است جراحی مورد نیاز باشد. این جراحی شامل برداشتن توبروزیته تیبیا و بافت‌های آسیب‌دیده مجاور است. جراحی معمولاً تا زمانی که صفحه رشد بسته نشده به تأخیر می‌افتد تا از آسیب به روند رشد جلوگیری شود.
عوارض بیماری ازگود اشلاتر
همانطور که پیش‌تر گفته شد بیماری ازگود اشلاتر، نوعی اختلال زانو است که در صورت عدم درمان مناسب می‌تواند به مشکلات متعددی منجر شود. عوارض این بیماری شامل موارد زیر است:
- درد مزمن و التهاب: درد در ناحیه زانو، به ویژه در هنگام فعالیت فیزیکی، یکی از شایع‌ترین علائم ازگود اشلاتر است. این درد می‌تواند به تدریج تشدید شده و منجر به محدودیت در فعالیت‌های روزمره شود.
- برآمدگی و حساسیت در زیر زانو: در بسیاری از موارد، یک برآمدگی استخوانی در زیر زانو ایجاد می‌شود که به لمس حساس است. این برآمدگی نتیجه کشش مکرر تاندون کشکک بر روی صفحه رشد استخوان تیبیا است.
- اختلال در رشد صفحه رشد: در موارد شدید، این بیماری می‌تواند به اختلال در رشد صفحه رشد استخوان تیبیا منجر شود که در بلندمدت عوارضی مانند بدشکلی زانو را به دنبال خواهد داشت.
- پارگی تاندون کشکک: در موارد نادر، التهاب مزمن و فشار مداوم بر روی تاندون کشکک می‌تواند منجر به پارگی جزئی یا کامل آن شود.
- کندرومالاسی کشکک: در برخی افراد، این بیماری می‌تواند باعث نرم شدن غضروف زیر کشکک زانو (کندرومالاسی) شود که منجر به درد و ساییدگی مفصل می‌شود.
- آرتروز زانو: در موارد بسیار نادر و در صورت عدم درمان مناسب، ازگود اشلاتر می‌تواند خطر ابتلا به آرتروز زانو را در سنین بالاتر افزایش دهد.
جمع بندی و مراجعه به دکتر ارتوپد
بیماری ازگود اشلاتر، یک مشکل شایع در دوران رشد نوجوانان است که معمولاً با درد و تورم زیر زانو همراه است. این بیماری به دلیل رشد سریع استخوان‌ها، عضلات و تاندون‌ها در این دوران ایجاد می‌شود و با استراحت، فیزیوتراپی و گذشت زمان بهبود می‌یابد. با این حال، برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، مراجعه به بهترین پزشک متخصص ارتوپدی کودکان ضروری است. دکتر ابراهیمی نسب، متخصص ارتوپدی کودکان، با سال‌ها تجربه در تشخیص و درمان بیماری‌های اسکلتی عضلانی کودکان، آماده ارائه خدمات تشخیصی و درمانی به فرزند شما می‌باشد.
