بریس یا ارتز، وسیله‌ای کمکی است که در حوزه ارتوپدی برای حمایت، تثبیت، اصلاح و بهبود عملکرد اندام‌های بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد. این وسایل می‌توانند به کاهش درد، جلوگیری از پیشرفت ناهنجاری‌ها و بهبود دامنه حرکتی کمک کنند. در این مقاله به بررسی انواع بریس‌ها، کاربردهای آن‌ها و نکاتی که باید در مورد استفاده از آن‌ها بدانید، خواهیم پرداخت.
ارتز یا بریس چیست؟
بریس یا ارتز، وسیله‌ای پزشکی است که توسط متخصصین ارتوپدی فنی و با تجویز بهترین پزشک ارتوپد طراحی و ساخته می‌شود تا از سیستم اسکلتی-عضلانی بدن حمایت کرده، عملکرد آن را بهبود بخشیده، درد را کاهش داده و از پیشرفت بدشکلی‌ها جلوگیری کند. این وسایل با تثبیت عضو آسیب‌دیده، امکان خون‌رسانی مناسب به بافت‌ها را فراهم کرده و از حرکات مضر جلوگیری می‌نمایند و در نتیجه به تسریع روند بهبودی کمک شایانی می‌کنند.
کاربرد درمان با بریس
ارتز یا بریس، وسیله‌ای تخصصی است که به منظور حفظ راستا، اصلاح موقعیت و بهبود عملکرد مفاصل و اندام‌های آسیب‌دیده یا ضعیف به کار می‌رود. به طور کلی از کاربردهای بریس میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
کنترل و هدایت حرکت: در برخی موارد، ارتزها به‌منظور محدود کردن یا بی‌حرکت کردن مفاصل یا اندام‌ها طراحی می‌شوند تا فرآیند بهبودی تسهیل شود. این ابزارها می‌توانند حرکت مفصل یا اندام آسیب‌دیده را کنترل کرده و از تشدید آسیب‌ها جلوگیری کنند. مانند ارتز مچ پا برای افتادگی پا پس از سکته مغزی که کنترل مچ پا را بهبود می‌بخشد.
کمک به بازتوانی: یکی از کاربردهای رایج ارتزها، کمک به بازتوانی و بازگشت عملکرد طبیعی است، به‌ویژه پس از شکستگی یا جراحی. ارتزها پس از خارج کردن گچ یا انجام عمل جراحی به تسهیل حرکت و بهبودی نواحی آسیب‌دیده کمک می‌کنند. مانند بریس‌های زانو که با کاهش فشار روی مفصل، درد و التهاب را کاهش می‌دهند.
کاهش درد: برخی از ارتزها برای کاهش درد و تسهیل حرکت طراحی می‌شوند. این ابزارها می‌توانند با کاهش فشار وارد شده بر مفاصل یا اندام‌ها، درد را کاهش داده و عملکرد بدن را بهبود بخشند.
اصلاح شکل و عملکرد بدن: ارتزها می‌توانند به اصلاح ناهنجاری‌های اندامی و جلوگیری از بدشکلی‌ها کمک کنند. این ابزارها با بهبود موقعیت اندام‌ها، خطر آسیب‌های آینده را کاهش می‌دهند. مانند بریس اسکولیوز، که به عنوان بخش اصلی درمان برای اصلاح انحنای ستون فقرات استفاده می‌شود.
چه افرادی باید از بریس استفاده کنند؟
تجویز بریس باید توسط بهترین متخصص ارتوپد یا فیزیوتراپ و بر اساس نوع آسیب و شرایط بیمار انجام شود. استفاده خودسرانه از بریس می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد.
موارد رایج استفاده از بریس:
آسیب‌های اسکلتی-عضلانی:
- انواع شکستگی‌های استخوان (استخوان، مفصل)
- رگ به رگ شدن، کشیدگی عضلات، دررفتگی مفاصل
- آسیب‌های ورزشی (پارگی رباط، کشیدگی تاندون و…)
بیماری‌های ارتوپدی:
- آرتروز (ساییدگی مفاصل)
- کف پای صاف
- پا چنبری
- هالوس والگوس (انحراف شست پا)
- انحراف زانو (زانوی پرانتزی یا ضربدری)
بیماری‌های نورولوژیک (عصبی):
- انواع فلج‌ها
- سکته مغزی
- مالتیپل اسکلروزیس (MS)
- آرتریت روماتوئید
ناهنجاری‌های مادرزادی:
- اسکولیوز (انحراف ستون فقرات)
- کیفوز (قوز کمر)
- ناهنجاری‌های جمجمه در نوزادان (پلاژیوسفالی)
پس از جراحی: برای تثبیت و حمایت از ناحیه جراحی شده و تسریع روند بهبودی
سایر موارد:
- درد و بدشکلی پا
- آسیب نخاعی
- مدیریت انقباض مفاصل
- دیابت (برای جلوگیری از زخم پا)
- ضعف عصبی عضلانی
- آسیب‌های شبکه بازویی و اعصاب محیطی
- بیماری عروق محیطی
- مدیریت سوختگی
- فلج مغزی
- دیستروفی عضلانی
انواع بریس‌ها
ارتزها یا بریس‌ها، وسایلی کمکی هستند که برای حمایت، اصلاح یا بهبود عملکرد اندام‌ها و ستون فقرات به کار می‌روند. این وسایل از مواد متنوعی مانند پلاستیک، فیبر کربن، فلز، پارچه، چرم و لاستیک ساخته می‌شوند و به دو دسته‌ی کلی تقسیم می‌شوند:
1. بریس‌های از پیش ساخته (آماده):
این بریس‌ها در اندازه‌های استاندارد و برای اندام‌های مختلف در فروشگاه‌های تجهیزات پزشکی و داروخانه‌ها موجود هستند. با تجویز پزشک، نوع و سایز مناسب برای بیمار انتخاب و توسط نوارهای چسبی (ولکرو) بر روی اندام ثابت می‌شوند. این نوع بریس‌ها معمولاً برای مشکلات خفیف و موقت کاربرد دارند.
2. بریس‌های سفارشی (قالب‌گیری شده):
این بریس‌ها به طور اختصاصی بر اساس قالب یا اندازه‌گیری دقیق اندام بیمار توسط متخصصین ارتوپدی فنی ساخته می‌شوند. این فرآیند شامل مراحل زیر است:
- اندازه‌گیری دقیق اندام
- قالب‌گیری
- ساخت بریس
- امتحان و تنظیم نهایی بر روی بیمار
بریس‌های سفارشی به دلیل تطابق کامل با آناتومی بیمار، راحتی و کارایی بیشتری دارند اما معمولاً گران‌تر از بریس‌های آماده هستند و زمان بیشتری برای ساخت آن‌ها صرف می‌شود.
دسته‌بندی دیگر بریس‌ها بر اساس نوع عملکرد:
بریس‌های استاتیک (ثابت): این بریس‌ها مفصل را کاملاً بی‌حرکت نگه می‌دارند و برای کاهش درد و تسریع روند ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده استفاده می‌شوند. استفاده طولانی‌مدت از این بریس‌ها می‌تواند منجر به خشکی مفصل و محدودیت حرکتی شود.
بریس‌های دینامیک (متحرک): این بریس‌ها دارای لولا هستند که به مفصل اجازه حرکت در یک دامنه مشخص را می‌دهند و در عین حال از حرکات ناخواسته در جهات دیگر جلوگیری می‌کنند. این نوع بریس‌ها ضمن کاهش درد، از خشکی مفصل و تحلیل عضلات نیز جلوگیری می‌کنند.
جمع بندی بریس یا ارتز
بریس‌ها زیرمجموعه‌ای از ارتزها هستند که به طور خاص برای حمایت، تثبیت یا محدود کردن حرکت مفاصل و اندام‌ها، به ویژه در اندام‌های حرکتی مانند دست، پا، زانو و ستون فقرات استفاده می‌شوند. هدف از استفاده از بریس و ارتز می‌تواند شامل کاهش درد، بهبود عملکرد، جلوگیری از پیشرفت بدشکلی‌ها، کمک به بهبود پس از آسیب یا جراحی و افزایش استقلال فرد باشد. انتخاب نوع مناسب بریس یا ارتز بستگی به شرایط خاص فرد، نوع آسیب یا بیماری و توصیه پزشک متخصص دارد. بنابراین، مشاوره با پزشک یا متخصص ارتوپدی فنی برای تعیین بهترین گزینه درمانی ضروری است.
