بد جوش خوردن استخوان یکی از عوارض شایع شکستگی است که می‌تواند مشکلاتی جدی برای فرد به همراه داشته باشد. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که استخوان پس از شکستگی، به‌درستی در موقعیت طبیعی خود قرار نگیرد یا روند ترمیم آن ناقص باشد. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، نقش بسیار مهمی در بهبود نتیجه نهایی و جلوگیری از عوارض طولانی مدت دارد. در این مقاله از دکتر ابراهیمی نسب، به بررسی علل، علائم و روش‌های تشخیص و درمان بد جوش خوردن استخوان می‌پردازیم.
بد جوش خوردن استخوان شکسته به چه معناست؟
بد جوش خوردن استخوان شکسته به حالتی گفته می‌شود که استخوان پس از شکستگی ترمیم می‌شود اما در موقعیت صحیح و طبیعی خود قرار نمی‌گیرد. در این وضعیت، استخوان جدید تشکیل شده است، اما به دلیل قرارگیری نادرست، اتصال دو بخش استخوانی به شکل غیرطبیعی رخ می‌دهد. این مشکل برخلاف جوش نخوردگی استخوان است که در آن هیچ ترمیمی صورت نمی‌گیرد. بد جوشی می‌تواند منجر به عوارضی مانند تغییر شکل استخوان، محدودیت در دامنه حرکتی و حتی بروز پیچ‌خوردگی یا خمیدگی در ناحیه آسیب‌دیده شود، که این عوارض به‌ویژه در انگشتان دست به وضوح قابل مشاهده است.
دلیل بد جوش خوردن استخوان شکسته
دلایل بد جوش خوردن استخوان شکسته به عوامل متعددی بستگی دارد و اغلب ناشی از اختلال در روند صحیح درمان شکستگی است. یکی از مهم‌ترین علل این عارضه، عدم مراجعه به موقع به مراکز درمانی یا نادیده گرفتن درمان مناسب شکستگی است. همچنین، برداشتن زودهنگام گچ یا ابزارهای بی‌حرکت‌کننده که توسط پزشک تجویز شده‌اند، می‌تواند باعث بد جوش خوردن استخوان شود.
از دیگر عوامل مؤثر می‌توان به عدم تراز مناسب قطعات استخوان در زمان درمان، اختلال در خون‌رسانی به ناحیه شکسته، عفونت در محل شکستگی، بیماری‌هایی مانند دیابت و سایر مشکلات پزشکی اشاره کرد. مصرف برخی داروهای ضدالتهاب مانند ایبوپروفن و آسپرین، مصرف نیکوتین و تنباکو، و تغذیه نامناسب نیز می‌توانند روند ترمیم استخوان را مختل کرده و منجر به بد جوشی شوند.
نشانه‌های بد جوش خوردن استخوان
بد جوش خوردن استخوان به وضعیتی گفته می‌شود که در آن استخوان پس از شکستگی به‌طور غیرطبیعی و در موقعیت نامناسب ترمیم می‌شود. در نتیجه، عملکرد طبیعی اندام آسیب‌دیده دچار اختلال شده و علائم مختلفی ظاهر می‌شود. در ادامه، مهم‌ترین نشانه‌های بد جوش خوردن استخوان را بررسی می‌کنیم.
- درد مزمن: درد در محل شکستگی، یکی از شایع‌ترین علائم بد جوش خوردن استخوان است. این درد ممکن است دائمی یا متناوب باشد و با فعالیت بدنی تشدید شود.
- تورم و التهاب: تورم و التهاب در اطراف محل شکستگی، به ویژه پس از فعالیت فیزیکی، می‌تواند نشان‌دهنده‌ی مشکل در روند جوش خوردن استخوان باشد.
- کاهش دامنه حرکتی: محدودیت در حرکت مفصل یا اندام آسیب دیده، از دیگر علائم این عارضه است.
- تغییر شکل اندام: در برخی موارد، بد جوش خوردن استخوان می‌تواند باعث تغییر شکل اندام و ایجاد ناهنجاری‌های ظاهری شود.
- بی‌ثباتی مفصل: در صورتی که شکستگی در نزدیکی مفصل رخ داده باشد، بد جوش خوردن آن می‌تواند باعث بی‌ثباتی مفصل و افزایش احتمال آسیب مجدد شود.
- تیر کشیدن و احساس گزگز: برخی افراد ممکن است در ناحیه شکستگی، احساس تیر کشیدن یا گزگز کنند.
- مشکلات عملکردی: بد جوش خوردن استخوان می‌تواند باعث کاهش قدرت و عملکرد اندام آسیب دیده شود.
بد جوش خوردن در چه استخوان‌هایی شایع است؟
اگرچه بد جوش خوردن استخوان ممکن است در هر استخوانی رخ دهد، اما در برخی از نواحی شایع‌تر است. این نواحی شامل استخوان‌های بلند و نازک مانند بازو، ساق پا و ران، استخوان‌های کوچک مانند شکستگی مچ دست و پا، و استخوان‌هایی که در معرض حرکت و فشار زیادی قرار دارند، مانند مفاصل ران و زانو هستند.
تشخیص بد جوش خوردن استخوان شکسته
تشخیص این عارضه با استفاده از معاینه فیزیکی و روش‌های تصویربرداری امکان‌پذیر است. پزشک ابتدا علائم بیمار مانند درد، تورم، حساسیت به لمس و محدودیت حرکتی را ارزیابی می‌کند. برای بررسی دقیق‌تر، تصویربرداری‌های زیر انجام می‌شود:
- رادیوگرافی ساده: برای بررسی وضعیت کلی استخوان.
- سی‌تی‌اسکن: برای مشاهده جزئیات دقیق شکستگی و بد جوش خوردن.
- ام‌آر‌آی: برای ارزیابی بافت‌های نرم و اطراف استخوان آسیب‌دیده.
درمان بد جوش خوردن استخوان شکسته
درمان بد جوش خوردن استخوان به شدت آسیب، محل شکستگی و عوامل دیگری مانند سن بیمار و وجود بیماری‌های زمینه‌ای بستگی دارد. در برخی موارد، درمان‌های غیر جراحی مانند بی‌حرکت کردن عضو آسیب‌دیده و استفاده از داروهای ضدالتهابی ممکن است کافی باشد. در موارد شدیدتر، جراحی ممکن است ضروری باشد. روش‌های جراحی شامل:
- جراحی باز: در این روش، جراح با ایجاد برش در پوست، به استخوان شکسته دسترسی پیدا کرده و قطعات آن را به درستی تنظیم می‌کند.
- جراحی بسته: در این روش، از ابزارهای مخصوصی برای اصلاح موقعیت استخوان شکسته استفاده می‌شود بدون آنکه نیاز به برش بزرگ در پوست باشد.
- پیوند استخوان: در مواردی که بخشی از استخوان از بین رفته باشد، ممکن است نیاز به پیوند استخوان از قسمت دیگری از بدن یا از یک بانک استخوان باشد.
- استفاده از عوامل رشد: تزریق عوامل رشد به محل شکستگی می‌تواند به تسریع روند بهبودی کمک کند.
مواد مغذی برای بهبود جوش خوردن استخوان
برای بهبود سریع‌تر و موثرتر جوش خوردن استخوان، تامین مواد مغذی ضروری در رژیم غذایی بسیار مهم است:
- پروتئین: نقش حیاتی در ساخت سلول‌های جدید استخوان دارد. منابع غذایی: گوشت، مرغ، ماهی، تخم‌مرغ، لبنیات، حبوبات و آجیل.
- کلسیم: برای استحکام و رشد استخوان ضروری است. منابع غذایی: لبنیات، سبزیجات برگ‌دار سبز، بادام، لوبیا و سویا.
- ویتامین C: برای تولید کلاژن و تشکیل استخوان جدید لازم است. منابع غذایی: مرکبات، توت‌ها، فلفل‌دلمه‌ای، بروکلی و گل‌کلم.
- ویتامین D: به جذب کلسیم کمک می‌کند. منابع غذایی: ماهی‌های چرب، روغن کبد ماهی، تخم‌مرغ، شیر غنی‌شده و قارچ.
- منیزیم: در فرآیند رشد و ترمیم استخوان نقش دارد. منابع غذایی: سبزیجات برگ‌دار سبز، آجیل، دانه‌ها و غلات کامل.
- فسفر: به استحکام استخوان کمک می‌کند. منابع غذایی: گوشت، ماهی، لبنیات، حبوبات و آجیل.
- روی: برای رشد و ترمیم سلول‌ها ضروری است. منابع غذایی: گوشت، مرغ، ماهی، حبوبات و غلات کامل.
جمع بندی بد جوش خوردن استخوان
بد جوش خوردن استخوان زمانی رخ می‌دهد که شکستگی به‌طور غیرطبیعی ترمیم شده و موجب تغییر شکل و اختلال عملکرد اندام شود. این عارضه به دلیل کاهش خون‌رسانی، عفونت یا عدم رعایت مراقبت‌های پزشکی ایجاد می‌شود و با علائمی مانند درد، تورم و محدودیت حرکت همراه است. برای جلوگیری از عوارض بیشتر، مراجعه سریع به بهترین متخصص ارتوپدی ضروری است.
